Preek op het feest van H. Familie weekend 27/28 december 2014 in de Mariakerk in De Meern (zondag in het oktaaf van Kerstmis)

Voorgeschreven Schriftlezingen voor deze zondag uit het wereldwijde r.k. lectionarium voor zon- en feestdagen: 1e lezing Genesis 15:1-6 en 21:1-3; 2e lezing Brief aan de Hebreeën 11:8, 11-12,17-19. Evangelie: Lukas 2:22-40

Lieve zusters en broeders, in de bijbel staan een aantal opvallende verhalen over echtparen die geen kinderen krijgen in de normale periode van vruchtbaarheid, maar pas lang daarna. We herinneren ons uit de afgelopen adventstijd het verhaal van Elisabeth en Zacharias, de vader en moeder van Johannes de Doper.
Maar lang daarvoor is het verhaal bekend van niemand minder dan Abraham, de vader van alle gelovigen.

Abraham was als jongeman uit zijn geboortestreek weggetrokken. Hij deed iets in zijn tijd totaal ongehoords. Hij gaf gehoor aan de stem van een onbekende God die hem riep: “Abraham, ga uit je geboorteland en vertrek naar het land dat ik je geven zal”.  God had hem beloofd: “Ik zal je tot een groot volk maken. Kijk naar de sterren, hoe talrijk ze zijn. Je nageslacht zal zo talrijk zijn als de sterren aan de hemel”.
Abraham liet alles achter zich.

Dat was een groot waagstuk. Het werd in die dagen ook gezien als een schande. Een klap in het gezicht van je familie. Je geboortestreek verlaten betekende je familie verlaten en je verantwoordelijkheid naar de familie en de familietraditie.  Want je liet óók de goden van je voorouders achter je. Die zichtbare aan je geboortegrond verbonden goden hadden volgens de overtuiging van iedereen gezorgd voor stabiliteit, vrede en welvaart sinds mensenheugenis
Abraham liet ze achter zich voor een onzichtbare, vreemde God. Hij trok een onbekende toekomst tegemoet. Hij zou volgens Gods belofte een vader worden van velen in een nieuwe wereld die God hem wijzen zou. Hij zou vader worden van vele mensenkinderen van wie het leven net als bij hem bepaald zou worden door te luisteren naar de belofte van God.

Maar na vele jaren had Abraham nóg steeds geen nageslacht. Hij was er zelfs aan gaan twijfelen. Dat was ongetwijfeld een grote beproeving voor hem en Sara.
Ze wilden natuurlijk graag kinderen hebben zoals gehuwden als regel graag kinderen hebben. Wanneer jezelf van het leven geniet als een uniek avontuur dan wil je dat geschenk als dat kan en verantwoord is, doorgeven. En je mag er ook op rekenen dat je kinderen naar je omzien als je ouder en behoeftig wordt.
In ons Westen is deze laatste reden een beetje uit het oog verloren door de welvaart, maar nu de verzorgingsstaat op zijn einde loopt, worden we weer steeds meer op onze familie aangewezen.

Voor Abraham en Sara bestond hun moeite met hun kinderloosheid niet alleen uit bezorgdheid om hun oude dag of omdat hen de vreugde van het leven doorgeven ontzegd was.
Hun kinderloosheid was vooral in hun geval ook een grote beproeving omdat het niet krijgen van een zoon voor de buitenwereld teken was dat Abraham in zee gegaan was met een onbetrouwbare God, of liever gezegd “met een waanidee”.
God had tegen Abraham gezegd dat zijn nageslacht zo talrijk zou zijn als de sterren aan de hemel. Sterren zijn lichtpunten. Ze geven ’s nachts licht. Ze wijzen reizigers de weg. Zo zouden de kinderen van Abraham tot zegen mogen zijn van alle andere mensen. Een koninkrijk van lichtjes, door hun geloof als van hun vader Abraham, het geloof in de levende onzichtbare God.

Dat geloof lijkt voor het goed en wel begonnen is met Abraham meteen alweer uit te sterven.
Pas als Sara zelf er al nauwelijks meer rekening mee houdt, raakt ze in verwachting van een zoon, Izaak. Ze wordt geprezen om haar geloof “door het geloof heeft Sara ofschoon haar tijd allang voorbij was de kracht tot vruchtbaarheid ontvangen” aldus de schrijver van de brief aan de Hebreeën (2e lezing)

Wat is nu de bijzondere betekenis van deze verhalen? Ze vertellen dat op het moment dat onze menselijke mogelijkheden lijken uitgeput om het verhaal van God met de mensen door te laten gaan, God laat zien dat Hij er ook nog is, en dat Hij trouw is aan zijn belofte. Als wij neigen te denken dat het over en uit is toont God zijn wonderlijke macht.

Het gaat in deze verhalen dus niet om de onvruchtbaarheid waar helaas gehuwden soms mee worden geconfronteerd en die begrijpelijk vaak als grote teleurstelling wordt beleefd
Het gaat bij deze bijbelse verhalen hierom dat het volk van God áls volk van God zichzelf om zo te zeggen niet kan voortplanten. Geloof is niet een zaak van mensen alleen, het is ook Gods zaak. God zelf doet de toekomst van zijn volk open door de geboorte van Izaak, zoon van Abraham en Sara op een moment dat ze het niet meer verwachten.
Het volk van God zijn in deze wereld is nooit iets van ons mensen alleen, alsof wij het zouden moeten produceren, alsof wij het zouden kúnnen voortbrengen. Nee, het komt als de sterren aan de hemel als het ware ” uit het niets”

Daarom is het goed dat we niet alleen kijken naar de menselijke mogelijkheden en onmogelijkheden. Als volk van God moeten we altijd vol verwachting zijn en op de uitkijk staan.
Zoals Simeon en Anna, beiden hoogbejaard. Ook hun tijd van vruchtbaarheid is voorbij. Maar door de heilige Geest geleid zijn ze op het tempelplein als Jozef en Maria daar met hun zoon verschijnen om het op te dragen aan God. Ze nemen het kind in de armen. Ze heten het welkom. Ze loven God. Ze beseffen op dat moment dat het niet afgelopen is met Gods volk en met de belofte aan Abraham. Hier in hun eigen handen ligt de toekomst van Gods volk en van de mensheid.
Simeon en Anna zijn beide stokoud. Maar ze jubelen en juichen. Ze dansen als jong volwassenen. Ze blijken jong van hart door het geloof dat in hen leeft.
Herkennen we ons in hen? Wij als gelovigen en kerk denken soms ook: “wat moet er worden van Gods belofte?” Maar door het geloof in Jezus verwekt God ons, mensen, tot zijn kinderen, kinderen van God, kinderen van het licht. als sterren aan de hemel, als lichtpuntjes in de nacht. Ze komen als het ware “uit het niets” te voorschijn

Dat is het geheim van Kerstmis. God is mens geworden om ons mensen tot zijn kinderen te maken, mensen die leven vanuit het geloof in het rijk van God waarnaar we nog op weg zijn. Mensen die proberen vanuit de diepste waarden van het geloof te leven en zo te zijn als sterren aan de hemel die de weg wijzen. De vervulling van de belofte aan Abraham, de vader van alle gelovigen.
Wij, mensenkinderen, kinderen van God? Hoe zou dat kunnen gebeuren is steeds de vraag? Maar het kan, want wat onmogelijk is bij mensen, is mogelijk bij God die “uit het niets” tevoorschijn brengt. Amen

(c) Pastoor Martin Los

Preek tijdens de Kerstnacht in de Mariakerk te De Meern 24 december 2014

Deze nacht zien we de glimlach van een kind én we zien de glimlach van God. Wie het verschil ziet, mag het zeggen.
We weten allemaal dat een glimlach wonderen kan doen. Een glimlach kan in elk geval harten van mensen veroveren. Is dat niet het wonder van de Kerstnacht?
Het verhaal van de geboorte van Christus is zelf ook vol milde humor. Het bezorgt ons een glimlach op het gelaat. Want wat zien we?
We zien de keizerlijke macht druk in de weer om de wereld te beheersen, het grote rijk te besturen, conflicten te beeindigen, en mensen te tellen. Hele volksstammen komen gedwongen in beweging. Het lijkt net onze wereld.

Maar intussen gaat God zijn eigen gang. Hij zorgt ervoor dat de keizerlijke macht er alleen maar toe bijdraagt dat Christus daar geboren wordt waar de profeten eeuwen geleden van gesproken hadden.
De hoofdrolspeler die de keizer is, blijkt een klein bijrol in het grote verhaal van God en de mensen. En de echte hoofdrolspeler is een kind dat geboren wordt in een stal.
Het wordt niet omringd door hovelingen in fraaie gewaden, maar door herders in ruige mantels die het blijde nieuws overal gaan vertellen.
Kerstfeest nodigt ons allemaal uit om met andere ogen naar onze wereld en naar onszelf te kijken. Met een glimlach.

De wijze waarop wij normaal tegen de dingen aankijken vinden we terug in de krantenkoppen, in de actualiteitenprogramma’s, in de politieke peilingen en in de maatschappelijke discussie. Dat is de wereld die wij proberen te beheersen en die ons beheerst. Hoe meer we proberen te beheersen, hoe angstiger voor wat zich aan de controle onttrekt.
Maar ook over de wijze waarop we met elkaar omgaan, willen we controle houden. We vinden onszelf vaak zo belangrijk dat we menen dat alles om onszelf draait.
We hebben zo geleerd om voor onszelf op te komen. We willen zelf aan de knoppen staan. We presenteren onszelf graag als succesvol. We zijn allemaal kleine ondernemers geworden met ons persoonlijk leven als een soort prive-onderneming. Tot in onze intiemste relaties aan toe. Het heeft tot veel verharding en verkilling in menselijke verhoudingen geleid.

Vorige week was een heel televisieprogramma gewijd aan de moeite die mensen hebben om met elkaar in relatie, gezin en familie de Kerstdagen door te brengen. De feestdagen zorgen ervoor dat de onderlinge irritaties en verveling alleen maar doen toenemen.  De volgende morgen wijdde de gratis krant Metro er de voorpagina aan.
Dan denk je: het moet toch niet gekker worden. Waar is de glimlach gebleven?

Is nu de tijd niet aangebroken dat we ons moeten gaan afvragen hoe we weer blíj met elkaar kunnen zijn? Als we jarenlang geleerd hebben voor onszelf op te komen, kunnen we dan nu niet gaan leren en investeren in blij zijn met elkaar? Waar is de glimlach gebleven?

Leren doe je op school, zeggen velen. Op onze scholen ligt gelukkig veel nadruk op goede omgang met elkaar, waardering voor elkaar, aanvullen van elkaar, blij zijn en vieren met elkaar. Gezien het grote aantal leerlingen op onze verwante scholen, wordt dat ook heel erg gewaardeerd.
Maar kinderen leren allereerst thuis. Hebben de ouders waardering voor elkaar. Kun je nog met elkaar lachen? En kinderen zien thuis het vele gruwelijke geweld in het nieuws en films en games.
Ik weet dat ouders daar ook vaak machteloos tegenover staan. Maar we hebben wel in de hand hoe we als ouders en opvoeders met elkaar omgaan. En we kunnen de kinderen laten zien dat je ook heel blij met elkaar kunt zijn.

Er zijn op dit moment ook veel initiatieven in de buurt om mensen te helpen conflicten tijdig op te lossen, en om de buurt met elkaar bewoonbaar en mooi te maken. In elke wijk zijn buurtteams vanaf nu werkzaam.

Laten we niet ons hoofd schudden en doen alsof we voor een hopeloze zaak staan. Bedenk dat God een andere weg gaat dan wij denken. Laten we daar gaan kijken zoals de herders die een heel ander geluid hadden gehoord. Zij hoorden het geluid en de boodschap van de engelen. Daardoor vonden de herders Christus, het kind in de kribbe. Ze vonden de glimlach van God, de glimlach van dit kind.

Onze God kwam niet in de wereld in de gestalte van een glorieuze held die even orde op zaken kwam stellen zoals de Grieken en romeinen kenden uit hun verhalen. Onze God kwam in de wereld als een kind, in al zijn kwetsbaarheid. En hij stierf in uiterste kwetsbaarheid aan het kruis. Maar zo is zijn weg om ons te behouden tot waarachtig menszijn. Tot kind van God zijn. Tot leven vanuit de hoop die niet gedoofd kan worden. Tot leven waarover het kwade en de dood niet het laatste woord hebben. Dat is de glimlach van God

We vinden Christus als het kind geboren in de stal,  daar waar kwaad niet vergolden wordt met kwaad, maar waar liefde nieuwe wegen inslaat.
We vinden Christus daar waar niet het recht van de sterkste heerst, maar waar mensen  elkaar hun kwetsbare kanten durven te tonen.
We vinden Christus daar waar mensen erkennen dat we niet zonder elkaar kunnen.
De problemen in de wereld kunnen we misschien niet meteen oplossen. Maar we kunnen wel veranderen in de omgang met elkaar. In het gezin, in de familie, in de buurt, in de kerk, overal waar we zelf bij betrokken zijn. Om te beginnen met dit Kerstfeest: dat we niet in de eerste plaats aan onszelf denken “wat vind ik er aan?” maar “hoe kan ik de ander blij maken” “hoe kunnen we elkaar blij maken?”

We zien vannacht de glimlach van een kind samenvallen met de glimlach van God. Daar begint het wonder van heil en geluk voor alle mensen. Alle reden om de glimlach van God te beantwoorden met een brede glimlach én elkaar een Zalig Kerstfeest toe te wensen:  Zalig Kerstfeest.
Amen
© Martin Los, pastoor