Homilie in Paaswake en op Paaszondag 2016 in de Mariakerk De Meern LeidscheRijn

Lieve zusters en broeders, wie verlangt niet naar een wereld zonder geweld, zonder onrecht, zonder ongelijkheid, zonder pijn en verdriet? Het is een gerechtvaardigd verlangen, want geweld, onrecht, en lijden horen eigenlijk niet bij het leven zoals het bedoeld is.
Konden we de wereld maar even stopzetten om wat reparatiewerkzaamheden te verrichten om daarna weer gelukkig verder te leven in een wereld die als nieuw is. Maar dat gaat niet.
Er zijn in de loop der tijden wel bewegingen geweest die de kwalen van deze wereld in één klap wilden uitbannen, zoals ongelijkheid tussen mensen, tussen rijk en arm. Zij meenden door met geweld een einde te maken aan bestaande onvrijheid en ongelijkheid een nieuwe wereld te scheppen.
Deze revolutionaire bewegingen, deden het bloed vloeien van miljoenen ontelbare onschuldige mensen. En doen dat nog steeds.
Even een nieuwe wereld uitrollen – om een in de zakenwereld gebruikelijke term te gebruiken – gaat niet. We zien ook in onze dagen hoe zogenaamde idealisten  met het uitrollen van hun gedroomde rijk alleen dood en verderf zaaien.
Een nieuwe wereld ís geen tapijt dat je even uitrolt en alle mensen die in de weg staan, onder voet loopt. In die nieuwe wereld  waarnaar we terecht verlangen, moet de menselijkheid voorop staan. Daarom kan die nieuwe wereld alleen maar beginnen met barmhartigheid.
De boodschap van Pasen is dat die nieuwe wereld al begonnen is. En wij, mensen hebben niet eens de eerste stap hoeven zetten. God heeft het initiatief genomen. Toen mensen als gruwelijk bewijs van onmenselijkheid Jezus aan het kruis sloegen, heeft God niet in één klap de wereld van de kaart geveegd. Hij heeft niet gezegd: “Nou, geef Ik het op. Mijn lieve Zoon, kom maar bij mij terug, dan begin ik met jou een nieuwe wereld zonder al die akelige mensen”.
Nee, God heeft Jezus doen verrijzen uit de dood. En Hij zegt: “ieder die in mijn Zoon, die aan het kruis gestorven is, gelooft – ook degenen die hem gekruisigd hebben, en zij hebben berouw –  maak ik tot inwoner en burger van een nieuwe wereld, een nieuwe schepping.
Deze nieuwe wereld begint dus met de barmhartigheid, de barmhartigheid van God die onze fouten, onze zonden en menselijke schuld vergeeft.
verrijzenis2016Daar draait het om met Pasen. In het begin was dat nog niet meteen duidelijk. De vrouwen die bij het graf komen zien de steen weggerold en kijken eerst in een groot raadsel. Even later komen de leerlingen, Johannes en Petrus, bij het graf aan. Ze gaan naar binnen, en ze zien de linnen doek waarin Jezus was gewikkeld, liggen. De doek die zijn hoofd had bedekt ligt zelfs netjes opgerold. Rovers zouden die dure linnen doeken beslist meegenomen hebben.
Langzaam begonnen de leerlingen te begrijpen dat er iets unieks gebeurd was, iets dat geen mens kan bevatten: dat Jezus uit de doden verrezen is. Er is een bres geslagen in de oude wereld die overschaduwd wordt door het kwade en de dood.
Hier opende zich een volstrekt nieuwe wereld, de wereld van de goddelijke barmhartigheid. Geen wonder dat de leerlingen niet onmiddellijk in gejuich uitbarstten. Het was allemaal zo pril en onzeker. De boodschap van Pasen wekt ons op om die nieuwe wereld binnen te treden. Omdat het een onbekende wereld is, aarzelen we ook net als de leerlingen Maar daarna waren zij niet meer te stuiten. Ze verkondigden het overal.
Ze gedroegen zich ook zelf als burgers van die nieuwe wereld door de liefde voor elkaar en de medemensen, door de zorg voor mensen in nood en armoede.
En wij hebben de prachtige voorbeelden van talloze heiligen voor ons die de barmhartigheid van God in praktijk brachten. Zo zijn zij als plekken waar het licht van de verrezen Heer onze wereld binnenvalt. Zo breekt die nieuwe wereld waarnaar we verlangen zich baan in deze oude wereld als zonnestralen in een bos. Die oude is nog niet voorbij. Maar ze is niet meer oppermachtig.
Kijk maar naar uw eigen geloof in Jezus dat niemand u meer af kan nemen. En kijk naar de medechristenen en andere mensen van goede wil die in vele delen van de wereld gediscrimineerd en vervolgd worden. Kijk, hoe ze volhouden, omdat ze behoren tot de nieuwe wereld van Gods liefde en barmhartigheid.
Laten we die nieuwe wereld binnentreden. Het enige dat nodig is, is dat we hartelijke in Jezus geloven. De doop die we ondergaan hebben, maakt ons één met Jezus. We vernieuw die doop vandaag op dit Paasfeest. Want Pasen en Doop liggen in elkaars verlengde. De doop maakt ons tot burgers van de nieuwe hemel en die nieuwe aarde. Tot mensen die geen kwaad met kwaad vergelden. Mensen die wel angst kennen, maar angst niet het laatste woord geven, omdat ze een gemeenschap vormen met Jezus Christus die sterker is dan de dood. Mensen die hun eigen beperkingen aanvaarden, omdat ze weten dat Gods liefde ons te hulp komt.  Mensen die vergeven en werken aan verzoening tussen mensen en groepen en bevolkingsgroepen, verschillend taal, kleur, cultuur, religie. Mensen vol hoop, geloof en liefde. Omdat ze weten dat de dood – het laatste kwaad –  is overwonnen. Wat blijft is het eeuwige leven. Pasen vieren, is vertrouwen op Gods barmhartigheid. De deur naar de enige echte nieuwe duurzame menswaardige wereld. Het rijk van God. Amen

(c) Pastoor Martin Los

Homilie op Witte Donderdag 2016 Mariakerk

Lieve broeders en zusters, we verwijlen vanavond bij het Laatste Avondmaal dat Jezus met zijn leerlingen hield in de bovenzaal in Jeruzalem.
Het was niet zomaar een gezellig etentje met vrienden. De sfeer was geladen. De ruimte was gevuld met gespannen, soms bange, verwachtingen van wat komen zou. Bovendien was het Joodse Paasfeest op handen. We hoorden erover in de lezing uit het boek Exodus. Over die maaltijd die in de haast gehouden moest worden met een stok in de hand, sandalen aan de voeten, bitter kruid en een paaslam. Die maaltijd herinnert aan de uittocht, aan de bevrijding uit de slavernij. Ook zeker geen gezellig etentje. Want wat hing deze slaven die op het punt stonden hun verlossing tegemoet te gaan boven het hoofd?
Terwijl de Joodse mensen in Jeruzalem nog bezig waren zich voor te bereiden op de viering van het Joodse Paasfeest, hield Jezus al de maaltijd met zijn leerlingen. Beide maaltijden zijn voor altijd met elkaar verbonden. Want Jezus zou door zijn lijden en sterven een nieuwe betekenis geven aan bevrijding uit de slavernij, namelijk de bevrijding uit de heerschappij van dood en zonde. Hij zou zelf het Paaslam zijn dat geslacht werd. Ieder die in Hem gelooft en van Hem eet, treedt binnen in de nieuwe onbekende wereld van het leven zoals God het bedoeld heeft, het leven waarover het kwade en de dood geen macht meer hebben. Een leven dat vervuld is van Gods liefde.

Het is goed om ons te herinneren dat het Joods Paasfeest, en het Laatste Avondmaal en de instelling van de eucharistie beiden gehouden werden op het scherpst van de snede. De bevrijding uit Egypte leek eerder een bang avontuur met onzekere uitkomst, dan een triomftocht. En ook het Laatste Avondmaal was vervuld van zorgen over de toekomst. Er was zelfs sprake van iemand die verraad ging plegen.
Waarom benadruk ik deze sfeer van gespannen, zelfs gespannen verwachting? Omdat wij ook Pasen gaan vieren, te beginnen met de instelling van de heilige Eucharistie op deze Witte Donderdag.
Ook wij vieren dit Paasmaal niet op een roze wolk in een wereld zonder angst en vrees. De wereld waarin wij leven, wordt getekend door geweld. Er heerst vrees voor nieuwe aanslagen, en in het spoor daarvan door spanning tussen bevolkingsgroepen doordat mensen opgehitst worden tegen elkaar.
In zo’n sfeer is het goed te beseffen dat het Laatste Avondmaal, en zijn voorloper het Joodse Paasfeest, gehouden werden in een sfeer van spanning en vrees en onzekerheid.
voetwassing2016De vraag is: durven wij, oog in oog met deze wereld vol conflicten en haat, het te wagen een andere weg te gaan, de weg van Gods beloften die het volk uit Egypte weg deed trekken de vrijheid tegemoet, vol onzekerheid. Durven wij de weg te gaan van Jezus Christus die zijn leven gaf voor ons allen uit liefde. Durven we de weg te gaan die door de voetwassing wordt aangegeven.
Als een knecht knielde Jezus neer om zijn leerlingen de voeten te wassen. Ze protesteerden. Dat was de omgekeerde wereld. Maar Jezus was vastbesloten. Zoals ik heb gedaan, moeten jullie ook doen, zei hij.
Op een ongekende manier toonde onze Heer zijn barmhartigheid aan zijn leerlingen. Met de bedoeling dat zij hem daarin zouden navolgen. Juist in een wereld vol spanning, haat en geweld, voert Jezus ons mee op zijn weg naar een andere wereld.

Natuurlijk moet de overheid opkomen voor de veiligheid van haar burgers, let wel “alle burgers” niet een deel van de bevolking dat het hardst roept. Bij de overheid berust daarom ook het geweldsmonopolie om eventueel zelfs met kracht in te grijpen en alleen uiterst terughoudend. Maar geweld is uiteindelijk niet de weg. Dat begrijpen we toch allemaal.

Christus spoort ons in zijn oneindige liefde aan om persoonlijk alles op de kaart te zetten van verzoening, van vrede, van barmhartigheid, van de minste durven zijn, van de ander de voeten te wassen. We vieren vanavond de instelling van de heilige Eucharistie in een sfeer die zwanger is van spanning of misschien ook van onverschilligheid en gelatenheid alsof er toch geen kruid tegen het kwade gewassen is. Laten wij een ándere spanning voelen, de spanning die vol verwachting is, vanwege de onzekere maar zalige weg die het rijk van God in deze wereld zichtbaar maakt. De overwinning van de liefde.
Daartoe geeft Jezus zichzelf ons in handen om ons te voeden en kracht te geven, het gebroken brood, de heilzame beker.
Het lijkt zo weinig tegenover de heersende machten en krachten in onze wereld. Maar voor ons die geloven, is dit het kostbaarste en duurzaamste wat er is.
Laten we ons dus niet laten meeslepen door angst en slaven worden van de angst. Laten we ons nog minder laten intimideren door stemmen die oproepen om spierballen te tonen.
Laten we niet de prooi worden van onverschilligheid die onze gevoelens dood en daardoor onszelf. Laten we vol verlangen zijn om één met onze Heer te zijn in zijn liefde en barmhartigheid: “Als ik, de Heer en Leraar, jullie voeten gewassen heb, dan behoren ook jullie elkaar de voeten te wassen. Ik heb jullie een voorbeeld gegeven opdat jullie zouden zoals ik jullie heb gedaan”. Amen

© pastoor Martin Los
voorgeschreven lezingen uit het lectionarium van de r.k. kerk voor Witte Donderdag. Exodus  12:1-8, 11-14; 2e lezing: Corinthiërs 11:23-26; Evangelie: Johannes 13:1-15