Maandelijks archief: augustus 2016

A new kid on the block.

Geplaatst op door
19

Toespraak tijdens de afscheidsviering voor mijn dochter Rosa in de Mariakerk op vrijdag 26 augustus 2016

A new kid on the block
Lieve mensen, ieder mens is uniek en alle mensen zijn gelukkig verschillend. Maar van sommige mensen geldt dat ze echt het verschil maken waar zij verschijnen. Zo iemand was en blijft Rosa. “A new kid on the block” zo zou ik haar willen typeren. Dat nieuwe meisje dat komt wonen in een woonblok en een nieuwe fase inluidt.
Wanneer in een buurt een nieuw gezin komt wonen, en de kinderen gaan op straat spelen dan verandert de buurt een beetje. Maar sommige kinderen zorgen voor structurele veranderingen. Zo’n kind is a new kid on the block. Zo iemand was Rosa.

In ons gezin
Dat gebeurde al in ons gezin, bij haar bij haar geboorte. Drie lieve mooie kinderen waren al geboren voor zij kwam. De eersten zoals baby’s er in de regel uitzien bij de geboorte: het hoofd een beetje gedrongen nog, geboortevet op hun lichaam. Maar Rosa kwam uit de moederschoot als van een glijbaantje in de handen van de dokter. Het blauwe ogen wijd open. Armpjes uitgestrekt naar ons toe. Als ze kleertjes aan had gehad, had het ons niet verbaasd. En in plaats van gezonde kreten van geboortepijn, leek ze meteen al iets te willen zeggen. We voelden als ouders meteen: dit is een heel bijzonder kind. Wat zal ervan haar worden nu ze bij de geboorte al zo wijs lijkt? Ze was in alles de eerste. En inderdaad maakte ze in ons gezin een behoorlijk verschil tot zegen en plezier van ons allemaal.

Ook door haar naam
Ook bij de doop ging het anders. De andere kinderen waren gedoopt door collega’s omdat ik graag als vader naast Nelleke wilde staan. Maar op de zondag van haar doop begin december was de hele wereld bedekt met een laag dikke sneeuw. Verkeer was vrijwel onmogelijk. De collega belde af. Zo kwam het dat ik haar zelf als enige van de kinderen gedoopt hebt. Kind van mensen en kind van God. Ze had toen al duidelijk rode haartjes en ze lachte iedereen toe. Vandaar haar naam: Rosa.

In De Meern en later overal
Toen we hier kwamen wonen in 1987 kreeg de Meern ook A new kid on the block. Dat merkte als eerste de school. De klas weerde haar in eerste instantie af als een nieuwe eend in de bijt. Ze riepen haar na: heilig rooms rood knollewijf. Ze kwam huilend thuis. Maar ze rechtte haar rug, ging met opgeheven hoofde weer naar school. En binnen korte tijd was ze geaccepteerd en zorgde ze voor een nieuwe geest in de klas.
Zo bleef het bij de studie, bij de ondernemingen waar zij werkte. Haar oprechtheid, creativiteit en ondernemingsgeest en positieve instelling werkten overal als vitamine en geneesmiddel: the new kid on the block.

Leer van de dieren, onze medeschepselen
Gaandeweg bleek haar passie voor dieren, vooral paarden en honden. Ze ontwikkelde een bijzonder gevoel voor hen. En zij voor haar. Ze gaven haar toewijding en genegenheid terug te midden van haar turbulente werkzame leven en het moderne gehaaste levensgevoel. Daarom heb ik voor dit afscheid de woorden van Jezus gekozen die ook in die tijd zag hoe mensen op jacht konden zijn naar allerlei voorbijgaande materiele dingen, maar aan eigenlijk leven en begrip voor het mysterie van het leven kwamen ze niet toe. Hij zei tegen zijn leerlingen: “kijk naar de vogels in de lucht. Ze zaaien niet en maaien niet en verzamelen niet in schuren, maar uw Vader in de hemel zorgt voor ze”. Rosa kéék naar de vogels in de lucht als een kind dat wijs wordt in de school van het leven, een echter zoeker naar het verborgen rijk van God en de waarden daarvan. Vooral in de weidse luchten boven de Loosdrechtse plassen waar ze een aantal jaren op een echt klassieke kotter woonde, en later in de luchten van de Flevopolder. Ze kon jaloers zijn op al die wezens zonder onze zorgen. Daarom leerde ze van hen. En van de paarden en de honden waarover zij zich ontfermde en voor wie ze zorgde en God als het ware een handje hielp. Zo zette Rosa zichzelf niet op de eerste plaats, maar ze was vol verwondering, dankbaarheid en vertrouwen. En ze kon heel verontwaardigd worden als zogenaamde paarden- en hondenliefhebbers hun dieren niet goed behandelden.

Een bijzonder drietal
Haar drie honden die haar tot het laatst begeleiden, had ze geadopteerd. De laatste twee zwerfhonden uit Griekenland. Zie je wel: weer the new kid on the block. Nu in de wereld van hondenliefhebbers. Want waarom puppies kopen van handelaren met veelal alleen winstoogmerk als er arme dieren rondlopen die je een thuis kunt bezorgen? Ze durfde het risico aan. En tot het laatste moment waren Djago, Nova en Ricky, een grote troost voor haar.
Toen ze aan huis en bed gebonden was, en bijna niets meer kon, keek ze hoe de honden loom om haar heen lagen en met een lome blik en schuin oog af en toe naar haar keken, viel alle zorg en angst van haar af: ze werd kalm en vredig en genoot van de rust.

rosamirjamlos

Selfie april 2016

A new kid on the Blog
Tijdens haar ziekte die zich ongeveer een jaar geleden openbaarde en die kort daarop ongeneeslijk bleek te zijn, bleek ze dezelfde Rosa te zijn. Ondanks haar enorme teleurstelling klaagde ze geen moment: waarom heeft mij dit nu getroffen? Ze onderging haar lijden niet alleen maar passief, maar ze trachtte te begrijpen wat er gebeurde. Ze gedroeg zich in alle opzichte actief om hulpverleners te helpen. En lotgenoten. Ze wilde andere mensen leren met hun ziekte om te gaan, en vooral dat hulpverleners en familie en vrienden van zieken beter met hen kunnen omgaan. Dat zit soms in kleine dingen. Ze was dus ook weer kritisch, maar nooit afkrakend, altijd toekomst gericht. Velen van jullie hier aanwezig hebben haar Blogs gelezen. Die staan hier vol van. Vaak waren de teksten van de Blogs ook vol humor en ironie, om haar lijden en dat van de lezers te verzachten. Jullie raden het al: the new kid on the Block was nu ook A new kid on the Blog. Bewaar ze. Herlees ze *). Of lees ze voor het eerst. Ze kunnen je helpen. Zo blijft ze tot ons spreken.

Pastorale instelling
Daarom stemde ze in dat er een aflevering over haar gemaakt zou worden voor de SBSTalpaserie “de laatste keer” om mensen inzicht te geven in de weg van de ernstige, sterfelijk mens die zij was **). Een bijna pastorale instelling. We hebben allemaal diep respect voor Rosa, en voor de waardige wijze waarop ze met haar ziekte en lijden is omgegaan. Ze wilde niemand belasten. Ze bleef zichzelf. Drie maanden gelden nog organiseerde ze grotendeels met laptop op bed een weekend marathon voor het Wilhelmina Kankerfonds, WKF, op de manege. Bernesse, waar haar reusachtige paard Max een box had. Natuurlijk was ze er zelf even bij. Opbrengst 7500 Euro.

Zo jong maar in levenservaring en wijsheid ons allen vooruit
Ik heb haar ook gezegd dat zij die bij de geboorte en als kind er al zo wijs uitzag, nu door haar lijden en naderende dood ouder en wijzer was dan wij allen, ook ons als ouders. En ik heb haar bedankt voor haar mooie integere wijze leven in ons midden. Veel te kort. Maar voor wie echt leeft is er geen te vroeg of te laat. Het gaat erom of je tot de kern van het mysterie van het leven gekomen bent. Dat heeft Rosa. We moeten haar nu uit handen geven. Maar wij als vader en moeder en als gezin doen dat in de overtuiging dat de dood niet het laatste is. We laten Rosa niet achter in een verleden, in een wereld van schimmen achter ons. Voor ons is Rosa ons vooruit naar de toekomst die we met zoveel verschillende namen noemen: hemel, rijk van God, eeuwig leven, oneindige liefde, eeuwig licht waar we elkaar hopen weer te zien.

Een rode roos nu in het wit
Bij de begrafenis van opa Kloosterziel stond Rosa, in stemmig zwart gekleed, tot verwondering van allen op en begaf zich naar de microfoon. Ze was toen 17 jaar. Ze las een gedicht dat ze zelf had gemaakt voor. Het eindige verbluffend simpel: “Tot ziens, Opa, nu ligt jij hier met de ogen dicht……en dan zie je het Licht”.
Lieve allemaal, wij zijn verdrietig vanwege dit kostbare verlies. Het is goed om dit vandaag te delen net als in de afgelopen periode. De wereld, onze wereld is niet meer hetzelfde zónder Rosa, maar de hemel is niet meer het zelfde mét Rosa: ook daar nu A new kid on the Block. Ah, alle engelen en heiligen en ook wij, achterblijvers, reken maar! De rode Roos is een witte Roos geworden. Daarom vroeg ze jullie allemaal een witte roos mee te brengen. Dank je wel, Rosa, vaarwel Rosa met je ogen voorgoed dicht, nu zie jíj het Licht. Amen.

Vader en pastoor Martin Los

*) De Blogs zijn niet meer openbaar maar gebundeld in een boek. Rosa den Boer – Los ‘Ik zal jouw clown wel zijn’ december 2016
**) SBS/Talpa uitzending dinsdagavond 8 november 2016

Oma heeft me gestuurd om te zeggen dat het haar spijt

Geplaatst op door
1

Oma heeft met gestuurd om te zeggen dat het haar spijt. Fredrik Backman Querido 2014 vert. Edith Sybesma

Bij toeval kreeg ik dat boek in handen. Een voor mij onbekende Zweedse jonge schrijver schreef het. Ik begon er aarzelend aan. Op het eerste gezicht leek het mij een hoog Pipie Langkous gehalte te hebben. Maar dat viel heel erg mee. Elsa, een meisje van zeven (bijna acht jaar) die anders is dan anderen bekijkt haar wereld vanuit de sprookjes die haar oma zevenenzeventig jaar, haar heeft verteld. Oma is tegendraads en dat bevalt haar kleinkind dat in dezelfde flat woont als zij. Haar ouders zijn gescheiden. Haar moeder verwacht een kind. Het verhaal speelt zich af tussen de laatste dagen van oma en de geboorte van het stiefzusje/broertje rond Kerstmis. De humor in de eerste hoofdstukken weerhield me ervan het boek na een korte kennismaking te sluiten. Gelukkig maar want deze roman is verrassend en intelligent geschreven. De drieendertig hoofdstukken blijken aan het eind allemaal te verwijzen naar de geuren in het appartement van oma dat Elsa erft. De andere bewoners van het appartementencomplex die eerst vreemden voor elkaar lijken in Elsa’s ogen blijken gaandeweg in relatie tot elkaar te staan, en vooral tot oma. Oma is arts geweest op plaatsen waar een ramp (tsunami) of burgeroorlog was. De werkelijkheid van oma en die mensen over wie zij zich ontfermde, bevat verschrikkelijke ervaringen. Om die te verwerken vertelt oma sprookjes aan haar kleinkind waarin deze trauma’s omgevormd worden tot mythische verhalen van helden en draken, prinsen, legendarische dieren, schaduwen, wolken, dromen.
FredrikBackman0001De boodschap doorheen het boek is dat we fantasie nodig hebben om te overleven. Zonder een bepaalde manier van geloof waardoor hoop wordt gevoed tegen de stroom in, wordt leven onleefbaar. We kunnen ook niet zonder liefde voor het leven, ondanks de verdrietige kanten. En de meeste mensen zijn niet echt goed of slecht of dom, maar van beiden een beetje of een beetje veel. Daarom moeten we luisteren naar boodschappen vol troost en uitzicht zoals oma haar kleindochter vertelt. Elsa komt er in de loop van het boek achter dat de mensen die samen met oma en haar de flat bewonen, allemaal een rol spelen in de sprookjeswereld waarin oma haar heeft binnengeleid. Zo leert zij – en wij als lezers – de personen begrijpen als mensen die allemaal op een bepaalde manier verwond zijn geraakt door gebeurtenissen in hun leven. Ze leert daardoor ook minder snel veroordelen, en mensen te waarderen of te respecteren, en vooral zich niet door angst te laten leiden. De sprookjeswereld bestaat uit zeven verschillende rijken die allemaal een aspect van het leven op aarde vertegenwoordigen. Het op een na laatste is het rijk van de spijt. Waar mensen niet meer oprecht “sorry” tegen elkaar kunnen zeggen, overwinnen de donkere schaduwen en nemen de vorm aan van al wat bestaat. De glans verdwijnt en niets smaakt nog. Het boek eindigt er mee dat oma een persoonlijke brief aan alle bewoners van het appartement afzonderlijk heeft geschreven en die naar haar dood door Elsa gevonden moeten worden en bij de geadresseerd worden gebracht. Tenslotte is de brief aan Elsa zelf waarin zij haar erfgenaam maakt van het “ kasteel” en “de schat”. In elke brief betuigt oma spijt voor de keren dat zij hen voor schut heeft gezet of de spot met hen heeft gedreven. Deze bespreking zou misschien de indruk kunnen wekken dat het een moralistisch boek is. Maar het roept juist op om het leven te vieren, zoals het komt, je niet te laten leiden door codes van wat men vindt en denkt, protocollen, oppervlakkige beschaving. Het boek is doortrokken van ironie. Het resultaat is dat er vaak een spontane glimlach op het gelaat van de lezer verschijnt. Dat de volwassenwereld vanuit de ogen van een bijzonder kind wordt gezien en bevraagd draagt daar zeker tot bij. We kunnen dit sprookje voor volwassenen ook opvatten als een pleidooi aan ouders om hun niet alleen voor de televisie te laten zitten, maar vooral ook zelf voor het slapen gaan verhalen te vertellen of voor te lezen.

© Martin Los