Voorgeschreven lezingen voor deze zondag uit het wereldwijde lectionarium van de rooms-katholieke kerk: 1e lezing Ezechiël 37:12-14 2e lezing Romeinen 8: 8-11 Evangelie Johannes 11:1-45
Lieve zusters en broeders, in de reclameblokken van de radio horen we tegenwoordig niet alleen reclame voor wasmiddelen, auto’s en uitzendburo’s. Ook maatschappelijke organisaties kopen tegenwoordig tijd in om propaganda te maken voor hun doelstellingen. Zo maakt ook het Humanistisch Verbond gebruik van de STER. In zijn reclameboodschap roept het bijvoorbeeld op om te geloven in “het leven voor de dood”. En als u het daarmee eens bent, of u dan deze instelling wil steunen.
De gedachte achter deze boodschap is, dat religies en gelovigen gericht zijn op een leven na de dood en dat ze daardoor het leven hier en nu onvoldoende waarderen. Geloof in leven na de dood doet volgens deze opvatting in alle opzichten afbreuk aan het leven hier en nu. Daarom is er een ander geluid nodig.
De slogan “Geloof in het leven voor de dood!” is oprecht bedoeld. Daar twijfel ik niet aan. Maar de ironie druipt er niettemin van af. Want hét kenmerk van alle geloof en godsdiensten is de gedachte dat de dood op de één of andere manier níet het einde is en dat leven meer is, dan wat je er hier en nu van ziet. Geloof in leven na de dood.
Maar het humanisme zelf lijkt ook steeds meer op een geloof, alleen een geloof zonder God.
Want het humanisme gelooft ook ergens in. Het gelooft in de vooruitgang van de mensheid. Niet alleen de technische vooruitgang. Daar hoef je niet in te geloven. Die zie je. Nee, geloven in verbetering van de mens zelf, morele vooruitgang. Maar is deze vooruitgang gebaseerd op feiten? Is ze niet net zo goed een geloof als het christendom waar het zich eigenlijk tegen afzet?
Dat is jammer want christendom en humanisme zijn nauw verwant. Beiden leggen nadruk op de menselijkheid en de barmhartigheid. En dat op deze punten nog heel veel verbeterd kan worden. Alleen voor het christelijk geloof kan die verbetering niet zonder hulp van God en de kracht van de heilige Geest.
Is het waar dat godsdienst oorzaak is dat we het hier en nu, het aardse leven voor de dood, de medemensen, minder belangrijk vinden?
Wanneer we ons tot ons eigen geloof, het christelijke geloof, het geloof van de kerk, beperken dan kunnen we op grond van onze eigen ervaring al volmondig zeggen: ons hartelijke geloof in het eeuwige leven, betekent op geen enkele manier dat we minder zorg en liefde zouden hebben voor ons leven hier en nu. Kijk in de geschiedenis naar de religieuzen. In gevangenissen en ziekenhuis zetten zij zich vele eeuwen in zonder vergoeding voor hen die daar onder erbarmelijke toestanden zaten. Religieuzen zetten zich in voor onderwijs aan kinderen uit arme gezinnen. Kijk ook in onze tijd om je heen naar de edelmoedigheid van velen die zich inzetten voor de naaste zoals bijvoorbeeld dokter Schat in Togo. Voor haar werk onder de kinderen is de opbrengst van Vastenactie dit jaar bedoeld.
Voor ons die geloven is het leven een geschenk van God dat we elke dag dankbaar aanvaarden, en waarvan we graag op velerlei wijzen genieten.
Ook voor ons die geloven is het leven hier en nu, het “leven voor de dood”heel kostbaar. We hechten eraan en we houden ervan. En niet alleen van ons eigen leven. We dragen zorg voor de mensen die aan onze zorgen zijn toevertrouwd in het gezin. En we gunnen ook de anderen mensen hun plaats onder zon en willen graag met hen in vrede leven.
Het verwijt dat geloof in een leven na de dood vanzelfsprekend leidt tot onderwaardering van het aardse leven voor de dood, is aantoonbaar onterecht vanuit onze eigen ervaring en vanuit onze geloofstraditie. En daarom is het verwijt ook niet terecht gezien het zeer vele goede dat vanuit geloof gedaan is en wordt.
Ik ben hier even wat verder op ingegaan omdat de boodschap van die reclame langzamerhand terrein wint en zelfs gemeengoed lijkt te worden. Zelfs christenen beginnen te twijfelen aan of ze wel aan de goede kant staan, aan de kant van de humaniteit, de menselijkheid, het leven.
Maar er is nog iets heel belangrijks. Juist ons geloof, ons christelijk geloof, het geloof van ons doopsel, het geloof dat we zélf ervaren, dat gaat uit van de ervaring dat het leven na de dood niet pas na de dood begint, maar juist hier en nu!
Het leven ná de dood begint midden in het leven vóór de dood!
Het eeuwig leven breekt als het ware door een bres in de dood dit leven binnen. Met de woorden van het bekende lied: “De rotsen die staanvanaf de dagen der schepping, staan vol water, maar dicht, de rotsen gaan open. Het water zal stromen, het water zal tintelen, stralen, dorstigen komen en drinken”.
Daarover gaat het Evangelie van vandaag. Jezus verzekert Martha dat haar broer Lazarus zal opstaan. Dan zegt Martha: “Heer, ik weet dat hij zal opstaan op de jongste dag.
Martha behoort dus tot de grote groep van mensen die ervanuit gaat dat er zoiets is als leven ná de dood. Dat het wel degelijk uitmaakt hoe je geleefd hebt. Dat gerechtigheid en waarheid bestaan. Dat we allemaal eens verantwoording moeten afleggen. En dat aan slachtoffers hier van onrecht en mensen die aan het kortste eind getrokken hebben, recht gedaan zal worden, voorbij de dood door het oordeel van God.
Maar dan spreekt Jezus die verrassende en overweldigende woorden: “Ik ben de verrijzenis en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook al is hij gestorven!”
Het zijn overweldigende woorden, omdat ze onszelf raken en vervullen van een intense vreugde en ons de zuivere lucht van het eeuwige leven zelf doen inademen.
Jezus schenkt ons het eeuwige leven. Dat eeuwige leven schenkt hij door de relatie met hem. Dat is niet iets waar we op moeten wachten tot we dood zijn. Het begint hier en nu. Nog niet op dezelfde wijze waarop we dat leven eens mogen beleven bij de verrijzenis.
Maar dat eeuwige leven begint wel al hier en nu waar dat eeuwig leven nog omgeven is met twijfels en waar we soms nog in oude valkuilen stappen.
Daarom heeft het eeuwige leven dat Jezus ons hier schenkt de vitale vorm van geloof en van hoop en bovenal van liefde.
Geloof, hoop en liefde zijn geen fraaie gedachten en wensen. Ze zijn al eeuwig leven dat doorbreekt ín het leven voor de dood. Dat leven klopt in het hart van elke gelovige. In u en in mij.
“Ik ben de verrijzenis en het leven” zegt Jezus tegen Martha “wie in mij gelooft zal leven ook al is hij gestorven. En wie leeft in geloof in mij zal in eeuwigheid niet sterven. Gelooft ge dat?”
Martha wordt diep geraakt door die woorden. Ze voelt dat het eeuwige leven haar op dat moment wordt aangeboden door de Heer. Ze ervaart dat Hij dat leven zelf is. Want dat woord “Ik ben de verrijzenis..” is geen informatie. Het is onthulling van zichzelf. Het is ontmoeting die geschonken wordt. Het is een liefdevolle zelfgave.
Ze aarzelt geen moment: “ja, Heer, ik geloof dat gij de Messias zijt die in de wereld komen zou!”
Ze vertrouwt zich aan toe aan Jezus. Ze wil een nieuw leven starten vanuit de relatie met hem als bron van eeuwig leven. Niet later. Maar hier en nu.
Even later roept Jezus haar broer terug uit het graf ten teken dat hij machtiger is dan de dood. Hij roept Lazarus terug in het “leven voor de dood”.
Het duurt daarna niet lang meer of Jezus zelf daalt af in de dood, om met Pasen te verrijzen.
Door de doop en het geloof heeft Jezus ons weggeroepen net als Lazarus uit een leven dat eindigt in het graf. Niet om weer tegen die ontkenning van het leven aan te kijken.
Jezus schenkt ons het eeuwig leven. En hij doet dat hier en nu al. We mogen er zelf getuigen van zijn. We mogen het zelf beleven. En we mogen het verkondigen en vieren in gemeenschap met elkaar in de eucharistie. Telkens opnieuw.
Het christelijke geloof is geen vijand van het leven hier en nu. Het onderwaardeert het leven hier en nu niet.
Het geloof in Jezus Christus is een krachtige bondgenoot van het leven hier en nu.
Het maakt dit leven tot leven zonder einde. Leven waar de dood geen macht over heeft. Leven zoals het door God bedoeld is. Léééven. Leven zonder meer. Leven met Jezus. Zijn wat ondenkbaar is. Leven uit God. Amen
(c) pastoor Martin Los