Homilie op het Hoogfeest van de Heilige Drie-eenheid op zondag 26 mei 2024 Tiel

Dierbare zusters en broeders, de Heilige Drie-eenheid is de feestelijke titel van God zoals wij Hem hebben leren kennen uit de Heilige Schrift. De benaming zelf komt in de Bijbel niet voor. Maar wel allerlei onmiskenbare aanduidingen. Zoals in de Evangelielezing van deze zondag (Mattheüs 28:19). Bij zijn hemelvaart zegt Jezus  tegen zijn leerlingen: “Ga dan en maak alle volken tot mijn leerlingen en doop hen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest.” Of in de apostolische groet uit de brief van Paulus van de Korintiërs waarmee de eucharistie begint (2 Korintiërs 13:13): “De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de gemeenschap van de Heilige Geest zij met u allen.” Of de woorden van Jezus tot zijn leerlingen:  “Wanneer de Helper komt, die ik u van de Vader zal zenden, de Geest van de waarheid die van de Vader uitgaat, zal die over mij getuigen.” (Johannes 15:26) Om maar een paar plaatsen uit de Bijbel te noemen.
Voor zover we weten komt de titel Heilige Drieenheid zelf pas voor het eerst tegen in een geschrift van Tertullianus in 213 na Christus. Deze kerkvader legde uit dat hoewel God één in wezen is, Hij toch bestaat in drie personen (persona). Tertullianus vond dit dogma van de Heilige Drie-eenheid dus niet zelf uit, maar verdedigde deze leer op grond van de Bijbel en de gelovige traditie tegen stromingen die het geloof in de Drieeenheid in strijd vonden met de ene God. Zij vonden deze leer van één God, Drie personen afbreuk doen aan de grootheid van God. Deze afwijzing vinden we trouwens ook bij de Joden en bij de Islam. In de Koran staat “Soera 4:171: “O mensen van het Boek, overdrijft niet in jullie religie, en zegt niets over Allah dan de waarheid. De Messias, Jezus, zoon van Maria, was slechts een boodschapper van Allah en Zijn woord dat Hij aan Maria had overgebracht, en een geest van Hem. Dus geloof in Allah en Zijn boodschappers en zegt niet: ‘Drie’. Houd op; dat is beter voor jullie. Allah is slechts één God. Verheven is Hij boven het hebben van een zoon.”
In eerste instantie bedoelde de leer van de Drieenheid dus om de veelheid en diversiteit van de bijbelse teksten en verhalen als goddelijk woord te beluisteren waarin Hij zichzelf openbaarde als de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.  Als het woord van God tot de mensen, als het verhaal van God met de mensen. Zoals de onlangs overleden priester, pater Dominicaan en dichter Henk Jongerius in een populair geworden lied dichtte: “Hoort hoe gaat met mensen omgaat, hoe hij zijn belofte houd, die de mens van den beginne adem geeft en gaande houdt”.
In de loop van de eeuwen gingen vrome godgeleerde monniken steeds meer mediteren over de leer  of het dogma van de Heilige Drie-eenheid om zo door denkend door te dringen in het innerlijk van God. Dit heeft geleid tot prachtige mystiek. Maar daardoor kwam het als verheven mysterie steeds verder af te staan van de gewone gelovigen. Voor die eenvoudige gelovigen was de leer van de Drie-eenheid juist bedoeld. Dat God niet veraf was, maar heel dichtbij als Vader, Zoon en  Heilige Geest, in elke tijd opnieuw. Voorop diende te staan dat ieder door het geloof in Jezus als de Zoon van God die mens geworden was, zich een kind van God wist. Ja, een kind van God die de Vader van Jezus ook als zijn en haar vader mocht weten  en aanspreken zoals Paulus schrijft: “Abba, Vader”. En dat alle gelovigen de leiding van de Heilige Geest zouden in eigen leven en in de eigen geloofsgemeenschap zouden ervaren en voelen.
Met alle respect voor de mystici die overweldigd werden door het denken over de Drie-eenheid van God als overvloedige bron van liefde hebben we in onze tijd nodig dat de gewone gelovigen houvast voelen door de bijbel als woord van God te zien en te ervaren, vleesgeworden in Jezus Christus, doorademd van de Heilige Geest. We mogen als gelovigen die veelheid van verhalen, teksten, wetten, profetieën, gedichten, liederen, getuigenissen horen als openbaring van God, Vader, Zoon en  Heilige Geest. Tot ons heil, als ondersteuning van Gods belofte dat we kinderen van God zijn. Dat we daardoor het verhaal van Gods koninkrijk mogen ontdekken in ons eigen leven. En dat we dat mogen door geven als de Blijde Boodschap, de Boodschap van de verlossing, van geloof, hoop en liefde. Zoals het laatste vers van het lied van pater Jongerius luidt: ”Hoort hoe God met mensen omgaat, hoe wij hem ter harte gaan, die ook hier tot ons zal spreken als wij vragen naar zijn Naam”. In de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Amen

Martin Los, pr