Preek in de Paaswake 20 april 2014 Mariakerk De Meern

Lieve zusters en broeders, in de loop van de laatste veertig jaar heeft het blad Margiet een aantal malen het geloof in ons land gepeild door middel van een enquête. Dat onderzoek heette veelzeggend.“God in Nederland”.  Het eerste rapport dateert uit 1966, het tweede uit 1979 en het derde uit 1997.
De uitkomsten waren dramatisch. In veertig jaar tijd blijkt het geloof in God in Nederland bijna verdampt. Sommigen noemden de enquête dan ook een beetje spottend, maar niet onterecht “God uit Nederland”.

Als christenen die de kerk niet de rug toegekeerd hebben, houden we inderdaad ons hart vast of er over één generatie nog  kerken open zullen zijn in heel het land zoals nu nog.  In elk geval speelt het kerkelijk leven zich nu al af in de marge van de samenleving.

Is het gek dat we ons dan de ogen uitwrijven  bij wat er gebeurt?  Ongeveer 3,2 miljoen Nederlandse hebben gekeken naar The Passion, de 4^e editie van  eigentijdse uitbeelding van het verhaal van het lijden van Christus. Het lijdensverhaal van Jezus blijkt een kijkcijferkanon.

Hoe kan dat nou? God was toch uit Nederland? Oké, we kunnen tegenwerpen dat de mensen lekker thuis in hun comfortzone konden blijven zitten en dat ze er niets voor hoefden te doen. Je kunt zeggen dat het komt omdat een keur van bekende zangers en Nederlanders in het stuk acteerden. Maar dat verklaart allemaal niet waarom zo gigantisch veel mensen geboeid hebben gekeken naar het lijdensverhaal van onze Heer Jezus Christus.

Rijp en groen, gelovig en niet-gelovig, hebben ademloos gekeken en geluisterd. Al die miljoenen hebben het verhaal ingedronken, denken er over na, en putten er troost en kracht uit.
Het lijkt alsof God helemaal niet weg is uit Nederland, en dat velen nog steeds behoefte hebben aan het verhaal van de weg die Jezus is gegaan, als volstrekt onschuldig mens om de hele wereld met Gods liefde in aanraking te brengen.

Zou het geloof herrezen zijn? Dat zou fantastisch nieuws zijn. Want het geloof in God als bron van ons leven en bron van alle liefde is zo mooi, dat gunnen we iedereen.
Het is wel duidelijk dat dit geloof zich op een nieuwe manier gaat uiten. Spontaner, af en toe wat vluchtiger, maar niet minder echt en oprecht

We moeten als kerken aansluitend zoeken bij dat gevoel. In elk geval meer naar buiten treden. Niet opgesloten blijven zitten binnen de kerkmuren.
Dat is ook waartoe onze nieuwe paus Franciscus oproept. Daarom hoop ik ook dat velen aanwezig zullen zijn tijdens de Openluchtmis die we bij gelegenheid van het tienjarig bestaan van de parochie Licht van Christus zullen vieren op 22 juni in het Maximapark in het hart van onze parochie in de Leidsche Rijn.

The Passion eindigt met het verhaal van de kruisiging van Jezus. Het lijkt droevig af te lopen want Jezus sterft. Maar dan zien we “Jezus” in wit kleed plotseling te midden van de menigte op de Vismarkt in Groningen staan. Zijn licht straalt op hen af. Hij lijkt op te gaan in hen. Of zij lijken op te gaan in hem.

Dat stelt aan alle kijkers de vraag: is het leven van Jezus afgelopen of gaat het door op een andere nieuwe manier? Als het niet is afgelopen, hoe gaat het door?  Dat moet ook iets met ons te maken hebben anders had het geen zin er aandacht aan te besteden.

Je kunt zeggen: het verhaal van Jezus gaat door omdat wij het door vertellen, en omdat wij er kracht en inspiratie uit putten. Dat is inderdaad een manier waarop Jezus graag wil voortleven in de harten van velen.

Maar toch wil hij dat we een stapje verder gaan. We mogen inderdaad geloven dat hij in ons voortleeft, en dat we hem doorgeven van generatie op generatie. Maar hij wil ons ook deel geven aan zijn leven waarover de dood geen macht meer heeft.
Daarom vinden de leerlingen in de nacht van Pasen het graf leeg. Dat is de wijze waarop ons verteld wordt dat Jezus leeft, en dat de dood geen macht meer over hem uitoefent.

Waar the Passion stopt, wel moet stoppen, want de verrijzenis van de Heer kun je niet uitbeelden., dat vertelt het Evangelie van het lege graf en van de engel die zegt: “Hij is hier niet. Want hij is opgestaan!”

Het verhaal van Jezus stopt niet bij het kruis. Het vertelt ook van het lege graf en de verrijzenis. Dat leven in heel zijn volheid, niet ingeperkt door de dood, niet beschadigd door het kwade, niet bezoedeld door menselijke schuld, dat leven in Gods heerlijkheid wil Jezus óns schenken.
En hij wil ons daar hier en nu in dit leven al van vervullen. Want als wij geloven dat Jezus verrezen is, vervult hij ons met vreugde, met geloof, met hoop, met liefde. Steeds opnieuw.

We mogen het verhaal van Jezus doorvertellen. We mogen het Evangelie aan alle mensen verkondigen ten teken dat Christus voortleeft in onze harten en in de kerk.
Maar we mogen ook ervaren dat Hij ons naar zich toetrekt door zijn kracht.
Want door zijn kracht helpt hij ons te leven vanuit de liefde van God met uitzicht op het eeuwige leven waar de dood en het kwade geen vat meer op hebben.

Het lege graf vertelt dat Jezus is verrezen. De doop vertelt dat we één mogen zijn met Jezus. Dat we een nieuw leven mogen beginnen als mens. Dat dat geen illusie is, maar dat we daar zeker van mogen zijn.
Het leven dat dood lijkt te lopen achter ons gelaten. Het leven dat eindigt in het licht voor ons. Dat is de doop.

Inderdaad eindigt de Passion terecht met Jezus in wit kleed temidden van de mensen op de markt. Hij in ons. Wij in Hem. Met dat mysterie leven wij zoals lang we hier op aarde zijn als het kostbaarste wat er is. Daarom wensen we elkaar van harte een Zalig Pasen. Amen

Martin Los, pastoor

Preek tijdens de eucharistie van Witte Donderdag 17 april 2014 Mariakerk De Meern

Lieve zusters en broeders, bij het Joodse Paasfeest viert men in de huiselijke kring dat het volk Israël bevrijd werd uit de slavernij van Egypte. Het is het  verhaal wordt dat wij  zo-even ook hoorden.
Het verhaal uit het boek Exodus van het bloed van een pasgeboren lam dat aan de deurposten werd gesmeerd opdat de engel van het verderf aan de huizen van de Israëlieten voorbij zou gaan. Het lam werd gedeeld met de huisgenoten en eenzame buren. Het bloed werd aan de deurpost gesmeerd.

Natuurlijk heeft deze vertelling en dit ritueel een diepe symbolische betekenis. Er is niets onschuldigers dan een pasgeboren lammetje. Door dit lam te eten verenigde men zich met dit lam. Hier geldt de uitspraak:  je bent wat je eet. Een uitspraak die normaal aanvechtbaar is, maar hier klopt. Wie het lam eet is één met hem lam, één met het lam dat het nieuwe leven symboliseert.
En dat het niet ging om een normale maaltijd of zelfs een schranspartij blijkt uit de toevoeging: als het lam te veel is voor een gezin, nodig dan de buren erbij uit.
En eet met een stok in de hand gereed om te vertrekken.

En door het bloed op de deurposten schuilde men ook achter de onschuld van het lam als een schild. Nieuw leven begon. Een wereld van slavernij en onvrijheid werd achtergelaten. Een uittocht uit de dood naar het leven.
Dat is Pesach. Het Joodse woord voor Pasen. Het betekent “passage”. Je gaat een poort door. Van de slavernij van de dood naar het leven. Een onmogelijke opgave.

Een onmogelijke opgave voor ons mensen uit onszelf. Maar God kan ons nieuw leven schenken en de onschuld die bij nieuw leven hoort.
Nodig is dat we geloven in de onschuld. Niet die van onszelf. Want wie is onschuldig? Wie is zonder zonde? Maar de onschuld wordt ons geschonken door God als we geloven in het lam dat onschuldig is. Daar vindt de doorgang plaats van de dood naar het leven. Daar gaat de engel van het verderf voorbij.

Tegen deze achtergrond van het Joodse Pasen verstaan we veel beter het offer dat Jezus brengt aan het kruis als een onschuldig lam. Zijn onschuld is ook publiekelijk bevestigd door Pilatus, de hoogste aardse rechter ter plaatse, toen hij zijn handen waste en zei: “ik vind geen schuld in hem.

Door zijn dood aan het kruis biedt Jezus zichzelf aan als het onschuldig lam dat allen redt, het lam dat allen die naar hem opzien en in hem geloven, redt van een leven dat zucht onder de slavernij van zonde en dood. Hij schenkt ons de passage uit de dood naar het leven. Een leven dat niet eindigt in de dood, maar in het eeuwig leven bij God. Dat is het nieuwe christelijke Pasen.

Maar er is ook sprake van een maaltijd. De maaltijd die Jezus met zijn leerlingen houdt voor de nacht van het verraad en de dag van zijn dood en begrafenis.
Daar geeft Jezus zichzelf te eten aan zijn leerlingen. Want hij zegt bij het brood: “dit is mijn lichaam dat voor u gegeven wordt”
En bij de beker: “dit is de beker van het nieuwe altijddurende verbond dat voor u en voor velen vergoten wordt”.

Laten we niet vergeten dat deze woorden volstrekt nieuw waren. Ze waren letterlijk ongehoord. De woorden moeten gestuiterd hebben in de oren van de leerlingen. Oren veel te klein om te woorden te bevatten.

En het is goed als ook wij deze woorden telkens horen alsof het voor de eerste keer is. Want hier geeft Jezus zichzelf te eten als het lam Gods dat wegneemt de zonden der wereld. We eten hem in geloof en hebben deel aan zijn onschuld, aan zijn leven waar zonde, dood en bederf geen vat ophebben.

De Heer schenkt ons telkens zijn onschuld opdat we de kracht van zijn goddelijk leven ervaren. En die kracht komt vooral aan het licht als we elkaar liefhebben.
Daarom geeft hij zijn leerlingen een voorbeeld door de voetwassing. En hij geeft hen de opdracht elkaar lief te hebben.
Want de kracht van de onschuld die Christus ons schenkt door het geloof in zijn offer en in Gods liefde, die kracht stelt ons in staat om ook elkaar lief te hebben.

Belangrijkste oorzaken om elkaar níet lief te hebben is dat we denken dat we dan zelf tekort komen. Maar waarom denken we dat we tekort komen? Omdat ons leven omgeven wordt door de dood. Daarom willen we uit het leven halen wat erin zit zonder aan anderen te denken. Alsof we alleen op de wereld zijn. Maar als de dood niet het einde is, hoeven nooit bang te zijn iets tekort te komen. Dan kunnen we liefhebben zonder einde zoals Christus.

En waarom kunnen we soms onvoldoende liefhebben uit onszelf? Omdat we boos zijn op de ander, of ons schamen, of jaloers zijn. Hoe komen angst, schaamte, jaloezie, boosheid in de wereld? Doordat we onze onschuld verloren hebben.

Maar Christus geeft ons de onschuld en de vrijheid terug. Alle energie kan nu besteed worden aan de liefde en het liefhebben van de ander.

Pasen is doorgang van dood naar leven. Pasen is doorgang van een beperkt en onderdrukt leven naar leven in overvloed. Pasen is ook herstel van leven met elkaar. Van verdeeldheid naar eenheid. Van onbegrip en haat naar gemeenschap en communicatie.

“Dit is mijn lichaam” zegt Jezus die het lam Gods is dat de zonde der wereld wegneemt. We worden wat we eten: lichaam van Christus.
Dat is een onschatbaar geschenk dat we met de grootste eerbied en respect omgeven. Maar het is ook een opdracht om ook werkelijk Christus te proberen na te volgen in heel ons leven.

Moge Pasen voor ieder van ons weer de poort zijn waardoor we vieren dat we van de dood naar het leven zijn geleid door het Lam. Het Lam dat ons blijft leiden als de goede Herder. Door het geloof. In het bijzonder door zijn aanwezigheid in de heilige Eucharistie en in heel zijn kerk.
Amen

(c) Martin Los, pastoor