twijfelaars welkom

Homilie op het Hoogfeest van de hemelvaart van de Heer  21 mei 2020 Mariakerk

“Zie, Ik ben met u, alle dagen, tot aan de voleinding der wereld” 3)
Lieve zusters en broeders, dit zijn de laatste woorden van Jezus volgens het Evangelie naar Matteus.
De leerlingen zijn niet meer in Jeruzalem. Ze zijn in opdracht van de Heer teruggegaan naar Galilea. Dáár heeft hij hen geroepen om hem te volgen. Dáár heeft hij hen ingewijd in zijn leer. Dat alles herinneren zij zich. Nu verschijnt Jezus hen daar nog eenmaal op de berg om hen zijn zegen te schenken en de wereld in te zenden die voor hen openligt als een akker die braak ligt om te zaaien.
“Sommigen van hen twijfelden” zegt Matteus die er zelf bij was als leerling van Jezus. Hij vertelt dat niet om kritiek te leveren op sommigen van zijn mede-apostelen.  Misschien wist hij dat van die twijfel wel zo goed omdat hij zelf bij de twijfelaars behoord. Nee, hij vertelt dit tot troost van ons die misschien ook af en toe twijfel kennen. Wij zijn immers maar mensen. Ook al hebben we ons hart verpand aan Jezus, ook al loven wij God in onze gebeden en in de liturgie, toch hebben we vaak geen antwoord op het leed in de wereld. Dan voelen we ons klein. We staan een beetje in ons hemd met ons geloof en met die grote woorden die we bidden en zingen en waarmee we anderen proberen te troosten.
Deze week zocht een jonge moeder contact met mij. Ze vertelde dat ze in korte tijd een miskraam had gehad en een volgroeide baby verloren. Ik kon alleen maar luisteren en stil zijn. Maar onder tranen vertrouwde ze me toe dat ze vast geloofde dat haar kinderen in de hemel waren, waar geen pijn en verdriet is, in het eeuwige licht. Inwendig dankte ik Jezus dat hij haar zo’n geloof had geschonken, Ik hóefde niets meer te zeggen.
“Sommigen van hen twijfelden”. “Toen trad Jezus zelf op hen toe”. Dat wil Matteus ons duidelijk maken. Onze twijfel is voor Jezus geen probleem. Hij wijst ons er niet om af. Hij wijst ons er niet om terug. Hij komt juist naderbij: “Maak je geen zorgen over je eigen twijfel. Want ‘Mij is gegeven alle macht in de hemel en op de aarde”.
Er zijn geloofsrichtingen die elke vorm van twijfel afwijzen. Zij gaan prat op hun strengheid. Strengheid en zuiverheid zijn hun devies. Dat lijkt aantrekkelijk. Het trekt ook mensen aan. Vooral onzekere mensen en jongeren die nog naar zekerheden zoeken. Maar het keurmerk van het geloof in Christus is de barmhartigheid. Niet strengheid en zuiverheid. Waar geen plaats is voor twijfel kan de waarheid niet uit zichzelf schitteren. God schrikt niet terug voor onze onmacht en twijfel. Jezus treedt naderbij: “Mij is gegeven alle macht in de hemel en op aarde”.
De kerk staat niet voor een onmogelijke opgave. Want zij staat er niet alleen voor. Christus staat achter zijn kerk. ‘Hij is het hoofd. Zij is zijn lichaam’.2) Zijn handen en voeten. Zijn werktuig. Teken van zijn aanwezigheid in deze wereld.
“Gaat heen en maakt alle volkeren tot mijn leerlingen en doopt hen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. En leert hen alles te onderhouden wat ik u heb opgedragen”.
Dat is de prachtige taak van de kerk. De wereld vervullen van hoop. Aan alle mensen Gods oneindige liefde verkondigen. Alle volkeren verenigen in de belijdenis van die ene naam. Meewerken aan gerechtigheid en vrede. Elke generatie staat opnieuw voor die opgave. Ook wij. Van ons worden niet zoals in het bedrijfsleven resultaten verwacht, als het kan ieder jaar meer groei. Het enige wat van ons gevraagd wordt is te geloven en de kerk te ondersteunen met ons geloof, hoe klein soms ook, ons gebed en onze inzet. Zij is teken van Jezus aanwezigheid in deze wereld.
“Mij is gegeven alle macht in de hemel en op de aarde”. De overwinning op zonde en dood is veiliggesteld. Jezus is in de hemel bij God. Vandaar leidt hij zijn kerk, leidt hij ons als mensen die hem liefhebben. “Zie, ik ben met u tot aan de voleinding der wereld” is zijn laatste woord. Zijn woord dat weerklinkt over heel ons leven en heel deze wereld. Niets en niemand kan dat woord teniet doen. Ook geen pandemie zoals we nu beleven. Een tijd waarin gelovigen wereldwijd de samenkomsten in de kerk moeten missen. Een tijd waarin tallozen de communie moeten missen, de tastbare gemeenschap met Christus en zijn kerk.
Maar Jezus zegt niet alleen: “Ik ben met u”. Hij zegt nadrukkelijk  “Zie, Ik ben met u”. Hij is niet alleen bij ons. Hij wil ook dat we ons daar elk moment en onder welke omstandigheid van bewust zijn. Zowel als het goed gaat, dat we dat dan niet aan onze eigen kracht en inzet toeschrijven. Want daar zijn we goed in. Als iets niet goed gaat, ligt dat aan anderen, maar als iets goed gaat, wijzen we openlijk of inwendig naar ons zelf. Nee: “Zie ik ben met u”. Ook als de kerk het moeilijk heeft, en als we het zelf moeilijk hebben en twijfelen, dan niet de moed en de hoop opgeven. Dan moeten we des te meer ons hoofd opheffen naar hem die zegt: “Zie ik ben met u tot aan de voleinding der wereld”. “Zie!” Niet naar de hemel 3), maar naar de aarde. De wereld. Daar is Christus bij ons, De wereld, daar is het om begonnen. Amen

(c) Martin Los

Schriftlezingen voor het feest van Hemelvaart volgens het r.k leesrooster voor zon- en feestdagen
3) 1e lezing: Handelingen1:1-11
2) 2e lezing: Efeziers 1:17-23
1) Evangelie: Mattheus 28:16-20
Afbeelding: fresco van de Hemelvaart in de kerk van H. Foska in Istrie

Machtsmisbruik kent vele vormen

Preek op de 31 zondag door het jaar A 4 november 2017 Mariakerk De Meern/Leidsche Rijn

Lieve zusters en broeders, het woord misbruik komt veel voor in onze tijd omdat misbruik zelf helaas voorkomt. In de media is plotseling grote en aanhoudende aandacht voor sexueel misbruik. Het gaat meestal om mannen die van hun positie gebruik maken om anderen te dwingen tot sexuele handelingen. In de filmwereld, de media zelf, op universiteiten en bedrijven. Misbruik binnen de kerk was al vele jaren eerder uitgebreid in de pers gekomen. Onvoorstelbaar veel vrouwen, en soms mannen, blijken in hun leven te maken gehad te hebben met grensoverschrijdend gedrag van mannen, vaak in leidinggevende functies. Het gaat dus in feite om machtsmisbruik. Misbruik van macht, juist op het punt waar vrijheid en intimiteit de hoogste waarde zijn en voorwaarde voor echte omgang van mensen met elkaar. De verhalen van de slachtoffers zijn heel pijnlijk omdat ze zo’n grote schadelijke invloed hebben op hun verdere leven. We moeten dit niet bagatelliseren.
Sexualiteit betreft de intimiteit en vrijheid van twee mensen onderling. Daar is geen plaats voor macht en dwang. Minstens zo kostbaar is de relatie tussen God en mens. Ze kan niet zonder oprechte liefde en toewijding en volledige vrijheid. Daarom is het zo schadelijke wanneer godsdienstige leiders en leraren hun positie gebruiken om voor zichzelf meer macht en aanzien te verkrijgen ten koste van de gelovigen die aan hun zorg zijn toevertrouwd. Godsdienstige leiders zijn natuurlijk niet God zelf. Maar zij genieten toch een meer dan gewoon vertrouwen omdat zij bidden, spreken over God alsof zij Hem persoonlijk kennen, en ook anderen raad geven om te leven naar Gods wil. Daar past eigenlijk alleen de houding zoals van Paulus die zegt tegen de gelovigen in Thessalonica *) : “wij zijn zachtmoedig met u omgegaan als een moeder die haar kinderen voedt en koestert. We waren u zo innig genegen dat wij u graag samen met het Evangelie van God ons eigen leven hadden geschonken”.
Maar helaas komt het voor dat godsdienstige leiders het in hen gestelde vertrouwen schenden. Niet alleen door sexueel misbruik. We hoorden het bij de profeet Maleachi ***) bij monde van wie God zegt: “Jullie zijn van de weg afgeweken en hebt door uw lering velen laten struikelen”. Even later horen we wat er mis is gegaan: “U hebt in uw lering de mensen naar de ogen gezien”. De relatie tot God is vertroebeld doordat de leiders niet meer vanuit hun vrijheid en verantwoordelijkheid de mensen als goede herders geleid hebben. Ze zijn de mensen naar de mond gaan praten om in de smaak te vallen. Wellicht een vorm van populisme. Ze hebben geen misstanden aan de kaak gesteld uit angst voor hun populariteit. Dat is ook een vorm van machtsmisbruik. Uit vrees voor verlies van comfort wat een leidinggevende positie geeft, mensen niet durven vertellen dat ze onrecht doen. Maar dan ben je niet onafhankelijk meer. Het gevolg is dat je de mensen van God afleidt in plaats van naar hen toe. Mensen hebben natuurlijk ook een eigen verantwoordelijkheid, maar als leraar en voorganger heb je dan toch medeschuld.
Jezus werkt de religieuze leiders van zijn tijd ook voor dat ze misbruik maken van hun positie en ambt. “Ze hebben op de stoel van Mozes plaatsgenomen……Zij maken bundels van haast ondraagbare lasten en leggen die op de schouders van de mensen **) ’. Hun taak is mensen met de levende God in aanraking te brengen, maar ze doen het tegendeel. Ze leggen de mensen zware lasten op om daardoor zelf in aanzien te stijgen. Zware lasten in de zin van allerlei geboden en regels waar ze zichzelf helemaal niet aan houden en die mensen angstig maken voor God als een soort boeman, in plaats van dat mensen ontdekken dat ze kinderen van God zijn, in wie ze een liefdevolle en barmhartige Vader mogen herkennen.
Speciaal jongeren zijn door hun idealisme vatbaar voor radicale predikers die hen een zeer stricte beoefening van religie voorhouden met als belofte zuiverheid en zekerheid en beloning in het hiernamaals. We zien zulke jongeren zich afscheiden van familie en vrienden. Soms ontwikkelen zij een haat tegen de wereld en zien ze neer op andersdenkenden. Het leidt in extreme gevallen tot meedogenloosheid. Er is op dit moment veel aandacht voor zulke jongeren in de Islam, maar elke godsdienst is hier vatbaar voor. Leiders die jongeren opzwepen maken ook misbruik van macht en positie.
Jezus pleit ook voor radicaliteit, maar dan voor onvoorwaardelijke liefde en barmhartigheid onder mensen. Dat kan alleen maar in volledige vrijheid. Met respect voor elkaar. En wil iemand al groot zijn en machtig, dan moet het zijn in de dienst aan de ander: “Wie de grootste onder u wil zijn, moet de dienaar van allen zijn” zegt Jezus. Hij leert dit niet alleen. Hij doet het zelf. Hij maakt het waar. Ook aan ons. Dus kunnen we alleen maar zeggen: Amen

(c) Pastoor Martin Los

Lezingen van deze zondag uit het r.k lectionarium voor zon- en feestdagen
*) Thessalonicenzen 2:7b-9,13
**) Matteus 23:1-12
***) Maleachi 1:14b-2,2b.8-10
****)  afbeelding Stoel van Mozes in Chorazin  http://www.bijbelseplaatsen.nl/plaatsen/S/Stoel%20van%20Mozes/720/