Three billboards outside Ebbinge Missouri las ik op reclameborden waar ik elke dag langsreed. De titel intrigeerde me. Het gezicht van één van de hoofdrolspelers trof me als vastberaden over iets. Overwegende kleur van de affiche bloedrood. Geen idee waarover het verhaal ging.
In mij groeide de nieuwsgierigheid om te film te gaan zien. Anderhalve week geleden is het nu. De beelden woeden nog na in mijn hoofd..
Een moeder heeft haar dochter door een misdaad verloren, door brute verkrachting en moord,. Dat is genoeg om uitzinnig te zijn van woede. Pijn, verontwaardiging, verdriet, onmacht die je wel van de daken zou willen schreeuwen. Het kan een mens tot waanzin drijven. Maar daar gaat de film niet over. Want er is één ding nog erger dan een dochter verliezen door een gewetenloze moord. Dat is, wanneer het feit doodgezwegen lijkt te worden en alles zijn gewone gang gaat in de stad. Als de autoriteiten geen ernst maken met de speurtocht naar de moordenaar.
In plaats van gefrustreerd en getraumatiseerd bij de pakken neer te gaan zitten, neemt de moeder het heft in handen. Ze is hels. Keihard gaat ze het zwijgen over de moord en het gebrek aan initiatief bij de politie en de publieke opinie te lijf. Frances McDormand die de moeder speelt, maakt deze rol volkomen geloofwaardig. Soms roekeloos, met de moed der wanhoop, en volstrekt niet binnen de lijntjes, laat ze zich door niets en niemand weerhouden aandacht te vragen voor haar zaak.
Aan het begin van de film als ze drie verwaarloze reclameborden ziet bij een uitvalsweg van Ebbinge, komt ze op een idee. Ze zoekt het reclamebureau op dat de borden verhuurt. Ze plakt er reusachtige posters op met de vraag of de commissaris van politie – naam en toenaam – niet vindt dat er onderhand niet eens een echt onderzoek naar de moord op haar dochter moet komen.
De knuppel is in het hoenderhok gegooid. Vanaf dat moment keren sommigen zich tegen haar omdat ze de reputatie van het stadje te grabbel zou gooien. De politie vindt dat ze haar gezag aantast. Agenten blijken hun eigen sores te hebben. De scenes volgen elkaar in hoog tempo om als het ware de vlammende toorn van de moeder te verbeelden.
De moeder zelf leidt ook onder eigen schuldgevoel omdat haar dochter een uur voor het misdrijf met ruzie de woning verlaten had. Bovendien was het gezin ontwricht doordat de vader voor een veel jongere vrouw gekozen had die zijn dochter had kunnen zijn. Deze scenes laten zien dat de heldin ook een kwetsbare kant heeft. In onze onmacht wanneer we een groot verlies leiden, koesteren we vaak onterechte schuldgevoelens om toch iets in handen te hebben waarmee we kunnen worstelen en onszelf pijnigen, liever dan alleen maar machteloos zijn.
De film eindigt met een open eind. Samen met de agent die zich het meest tegen haar had gekeerd, maar in de film een eigen transformatie doormaakte en haar bondgenoot wordt, laten ze Ebbinge achter zich om mogelijk de moordenaar te vinden. Of om weer een toekomst tegemoet te gaan?
We weten uit allerlei zaken die we kennen uit de media, Anne Faber, maar ook Nicky Verstappen, MH17, hoe belangrijk het is voor de ouders van een slachtoffer dat de dader gevonden wordt. Het gaat niet eens zozeer om wraak, maar dat de onderste steen boven komt. Het slachtoffer verdient dat de dader gevonden wordt en verantwoordelijk wordt gehouden. Hij heeft een mensenleven weggenomen. Dat vergoten bloed schreeuwt van de aarde (Genesis 4 Abel). De samenleving mag geen genoegen nemen met de moord op een onschuldige. Hoe kan ze weer gewoon over gaan tot de orden van de dag?
De boodschap van de film is niet dat iedereen maar het recht in eigen handen moet nemen. Ze vraagt wel aandacht voor de pijn en de woede van ouders die door een misdaad of een menselijke fout een kind verliezen. Elk geval schreeuwt om aandacht van de kant van de samenleving. De pijn en de woede wordt stelselmatig onderschat. We gaan weer over tot de orde van de dag. Maar de getroffen ouders niet. Is er voor hen geen verlossing? Kunnen zij verzoend worden met het onverzoenlijke? Hun verdriet duurt een leven lang. Maar ze kunnen wel een zekere genoegdoening vinden in het doorbreken van het zwijgen en de passiviteit van de maatschappij . Dat hun medemensen collectief niet onbewogen blijven, en ook hun levens veranderd worden oor de krater die door het verlies van een kind geslagen is zoals van de ouders. En wellicht dat hun actie zelf anderen tot betere mensen maakt. Daarom eindigt de film met een open eind. Een vraag waarmee we naar buiten gaan de wereld in.
(c) Martin Los