Auteur archieven: Martin Los

Volmaakt en toch juist niet?

Geplaatst op door
Beantwoorden

Homilie 28e zondag door het jaar 13 oktober 2024 Houten

“Meester wat moet ik doen om het eeuwige leven te verwerven?” smeekte een jongeman. 1) Het zou misschien ook onze vraag kunnen zijn. Voordat we de diepte induiken en voor we ons afvragen wat de betekenis van dit evangeliegedeelte is, is het goed om bij enkele schijnbaar onbelangrijke dingen stil te staan. Bijvoorbeeld: Marcus schrijft: “Jezus ging weer op weg”. Ging hij zomaar op weg met onbekende bestemming? Nee, hij was op weg naar Jeruzalem. Het liep tegen Pasen. De lucht was vol spanning want zijn volgelingen gingen ervan uit dat Jezus het koninkrijk van God dat hij verkondigde, daar zou doen aanbreken. En zijn tegenstanders waren erop uit om hem voor die tijd als bedrieger en dus godslasteraar te ontmaskeren. De weg waarop Jezus zich begaf was dus geen willekeurige weg.  Nog even en hij zou Jeruzalem binnentrekken. Hij had onderweg zijn volgelingen vertrouwd gemaakt met het idee dat hij veel zou moeten lijden, maar op de derde dag zou verrijzen. We voelen de vreugde bij Jezus en zijn gevolg, want het einddoel is bijna bereikt. We voelen ook de spanning, want hoe kon het rijk van God aanbreken als degene die dat rijk verkondigde, huiveringwekkend en grondeloos zou moeten leiden en sterven? Verlangen en verwachting en vragen te over. Dus Jezus ging niet zomaar op weg. Het was een zeer bepaalde weg waar veel van afhing
Dan komt plotseling vanaf de kant van de stad die in de verte wenkt, iemand op Jezus af. Hij knielt voor Jezus neer en vraagt: Wat moet ik doen om het eeuwige leven te bereiken?
We horen in de Evangelies wel vaker dat iemand voor Jezus neerknielt. Denk aan die melaatse man die smeekte gereinigd te mogen worden,  of die vader van een kind dat bezeten is door een boze geest, een die Syro-fenische vrouw wier dochtertje bezeten is door een boze geest. Allemaal personen die op hun knieen voor Jezus vallen omdat hun nood zo groot is en ze vertrouwen dat Jezus groter is dan de grootste nood en macht heeft te genezen en te helen en te bevrijden van de negatieve machten die mensen in hun greep houden. Maar aan wat voor ziekte of onreinheid lijdt deze man dan die daar voor Jezus neerknielt en hem smeekt om inzicht? Aan geen enkele ziekte of gebrek lijdt hij, zouden wij zeggen. Hij is jong, kerngezond en zeer rijk zoals we later horen. Daar zit hem in het geval van deze man nou net het probleem, lijkt dit Evangelieverhaal ons te zeggen.
Als je in eigen oog volmaakt bent en ook in de ogen van je omgeving en ook langs de meetlat van de traditie met haar geboden en verboden, ben je dan niet al volmaakt? Wat klaag je dan nog? Of toch?
Hoe dan ook, je zou verwachten dat Jezus zou antwoorden “Volg mij, dan verwérf je het eeuwige leven”. Maar hij wil de man duidelijk maken dat je voor het eeuwige leven niet heel veel hoeft te dóen, – het is niet iets waarvoor je moet slagen – maar je moet er wel alles voor over moet hebben.
Daarom legt hij liefdevol de onvolmaaktheid van deze man bloot als een chirurg die een insnijding maakt om een gezwel te verwijderen. 2) “Wat noem je mij goed?” zegt hij “ Niemand is goed dan God alleen”. Het komt ons niet toe om onszelf of anderen goed te noemen, want wij kennen maar ten dele, en kennen ook de consequenties van onze daden niet.  Het lijkt er dus op dat de man die voor Jezus is neergeknield zélf goed wil lijken door deze meester te vlijen. Door op zijn eigen goedheid een schepje boven op te doen. Allemaal om zelf goed voor de dag te komen. Keurig en welgemanierd. Alsof je in de spiegel kijkt en van je spiegelbeeld houdt: en denkt: kijk eens hoe goed ik zelf ben.
“Ge kent de geboden? Vraagt Jezus en noemt ze zelf op. Daar was natuurlijk geen twijfel over. . Het was onder de Joodse elite algemeen bekend dat de geboden kennen en uitvoeren de weg van het eeuwige leven was. De man kan zonder aarzeling zeggen: “Dat alles heb ik van kindsbeen af gedaan en onderhouden”.. Maar hij heeft een zwakke plek: zijn rijkdom. Die verborgen kant legt Jezus nu liefdevol bloot: “ga je bezit verkopen en geef het aan de armen, en kom dan en volg mij”.  We weten nu dat Jezus op weg is naar het eind van zijn reisdoel. De verlossing van de mensen, de openbaring van de liefde van God, het eeuwige leven. Hem volgen betekent volgen op de weg van je kruis opnemen.
De betekenis van dit evangelieverhaal is niet dat een volgeling van Jezus, een christen, geen bezit zou mogen hebben. Maar in zijn geval verhinderde het die man om vol vertrouwen in Gods voorzienigheid te leven als weg van eeuwig leven. Veel mensen, niet alleen rijke mensen, maar ook de aanzienlijke, begaafde, onberispelijke, succesvolle, of welke bevoorrechten ook, kunnen het gevoel hebben alles al bereikt te hebben en dat er niets boven gaat. Een gevoel van leegheid. In dat geval zegt Jezus: laat je bezit wat het is en waag het om te leven als iemand die zonder bezit is en volg mij. Maak plaats in je leven voor onvolmaaktheid, kwetsbaarheid, nederigheid, wees niet bang te kort te komen, dan ben je dicht bij het rijk van God.
Waar het dus over gaat in dit evangeliegedeelte is geen verheerlijking van armoede maar aansporing om niet afhankelijk te zijn van bezit in welke vorm dan ook om zo te leven als een kind van God, als erfgenaam van eeuwig leven. Daarom hij tegen de rijke jongeling:  verkoop uw bezit en geef het aan de armen en ge zult een schat in de hemel bezitten en volg mij. De jongeman ging ontdaan heen toen hij die raad ontving, maar daar begon zijn genezing en zijn ware rijkdom. Voor het eeuwige leven hoef je niets te doen, maar mag je alles over hebben. Bij mensen onmogelijk? Voor God niet. Ga maar de weg op. Amen

Martin Los pr
1) Evangelielezing voor de eucharistie van de 28e zondag door het jaar: Marcus 10-17-27
2) 2e lezing: Hebreeën 4:12-13
3) Afbeelding: Christ and the rich young ruler (Katherine Sanders 2015)

Wat God verbonden heeft

Geplaatst op door
Beantwoorden

Homilie op de 27e gewone zondag van het litugische jaar. 6 oktober 2024 in de kerk van H. Dominicus Tiel

Het is altijd goed om bij een evangeliegedeelte ons niet allen af te vragen wat de betekenis is, maar ook waar en wanneer het zich afspeelt. 1) Want dat kan ons helpen nog beter te begrijpen wat het verhaal ons wil vertellen, dat wil zeggen: wat de blijde boodschap is. Dat is des te belangrijker omdat Jezus geen kant en klare leer uit een lesboek verkondigt. Hij verkondigt het koninkrijk van God dat nabij is, aan de hand van concrete vragen van mensen en actuele gebeurtenissen. Daarom klinkt zijn leer steeds zo fris en levendig en hoopgevend.
Het debat met de Farizeeën over de vraag of een man zijn vrouw mag wegzenden vindt plaats als Jezus nog maar een paar dagen verwijderd is van het doel van zijn reis, van zijn opgang naar Jeruzalem, zijn verhoging aan het kruis zoals spoedig zal blijken. Zijn aanhang is intussen flink gegroeid. Maar ook het aantal mensen dat zich afvraagt wie deze Jezus eigenlijk is – de zwevende kiezers – en ook de tegenstanders nemen toe in aantal en felheid. De spanning stijgt met de dag. Dus zullen de kwesties die hem worden voorgelegd ook zaken zijn die zijn tijdgenoten echt bezig houden. Zoals in onze tijd:  hoe om te gaan met de vele migranten, het vervagen van verschillen tussen de seksen, de omgang met het slavernij verleden enzovoort. Kijk de actualiteitenprogramma’s. Kennelijk was in Jezus’ tijd heel erg actueel de kwestie die de Farizeeën aan de orde stellen: “mag een man zijn vrouw wegzenden”.,
Wat valt op? Alles draait om de man, niet een enkele man, maar dé man in het algemeen. Die maakt de dienst uit. Er blijkt sprake van een grote ongelijkheid tussen de rol van de man en de vrouw, in het bijzonder op het punt van wie de macht heeft. Het is dus niet alleen een persoonlijke zaak, maar de context van cultuur, religie en politiek bepalen hoe iedereen tegen de dingen aankijkt en wat de speelruimte van de openbare mening is. Jezus begint met een gemeenschappelijke grond, een gezamenlijk vertrekpunt. Dat is voor alle partijen en personen de Wet van Mozes. “Wat heeft Mozes u geboden?” Wij zouden zeggen: wat staat er in de Bijbel.  Ze antwoorden: “Mozes heeft toegestaan een scheidbrief te schrijven en haar daarmee weg te zenden.” Zo’n scheidbrief lijkt een humane manier van doen. Hij toont dat de vrouw niet van huis weg gelopen is, maar met toestemming van haar man een nieuw leven mag beginnen. Maar in werkelijkheid was het bijna onmogelijk voor een vrouw om in de patriarchale cultuur van die dagen nog een nieuwe man te vinden. Haar reputatie lag aan flarden. Maar vooral blijkt hieruit hoe onmondig de positie van de vrouw was. Wij vinden dat terecht verwerpelijk, maar in Jezus’ tijd was het de normale gang van zaken. Toch stelt Jezus die cultuur niet openlijk ter discussie, maar hij stelt direct de liefdeloosheid van zulk gedrag aan de kaak: “Met het oog op de hardheid van uw harten heeft hij dat gebod geschreven. maar aan het begin van de schepping heeft hij hen als man en vrouw gemaakt. Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en die twee zullen tot één vlees zijn”. 2)
Zo staat het in het scheppingsverhaal dat ook door Mozes is geschreven en eerder, veel eerder dan de wet met mogelijkheid van een scheidbrief. Die is dus helemaal niet bedoeld als pragmatische oplossing in geval van huwelijksproblemen. Elke scheiding toen en nu is een pijnlijke noodoplossing zoals iedere ervaringsdeskundige weest. De echtparen en gezinnen die het betreft verdienen begrip en medeleven en een nieuwe kans op geluk. Jezus veroordeelt dus niet dat relaties schipbreuk kunnen leiden.  Hoe zou hij die vol mededogen met ons menselijke zwakheid en onvermogen is, juist op dit punt zelf blijk kunnen geven van hardheid van hart tegenover menselijk verdriet. Nee, Jezus legt uit dat een cultuur waarin de man eenzijdig bepaalt of zijn huwelijk duurzaam is, niet in overeenstemming met Gods bedoeling is: “Wat God samengevoegd heeft scheide de mens niet”. Dit is niet een hardvochtige regel die mensen, man en vrouw tot elkaar veroordeelt, maar wijst de man terug die een buitenproportionele macht heeft. We kunnen dus nooit zomaar een cultureel en politiek bepaalde regel uit de Bijbel klakkeloos overzetten naar onze actualiteit. We moeten steeds weer het gesprek met elkaar aangaan.
“Wat God samengevoegd heeft scheide de mens niet” Het is een oproep om ondanks de moeilijkheden en de teleurstellingen die mensen ondervinden het huwelijk hoog te houden. Het is de samenlevingsvorm die de liefde de kans te geeft zich te ontwikkelen op de unieke universele manier van het huwelijk. Voor superioriteitsgevoelens en zelfs machogedrag van de man en daarnaast de onmondigheid van de vrouw is daarin geen plaats. Daarom houden we aan het begin van elk huwelijk en elke als duurzaam bedoelde relatie de adem in vanwege dit ongelofelijke avontuur.
Een oudere collega, zelf al in de negentig vertelde dat hij in een verzorgingshuis met een aantal andere negentig jarige echtparen aan de koffie zat. Het gesprek kwam op de vraag wat het geheim van een duurzame relatie is. “Het is een kwestie van geven en nemen” zeiden ze met instemming van elkaar. “Nee, zei éen stel: “het is een kwestie van geven én ontvangen”. Een wijze opmerking. Ik zou er alleen wel aan toe willen voegen “met Gods genade” Amen

Martin Los pr

Schriftlezingen van de Eucharistie op de 27e zondag door het jaar B
1) Evangelielezing: Marcus 10:2-12
2) Eerste lezing: Genesis 2:18-24
Afbeelding: schepping van Adam en Eva Michelangelo Buonarroti