Tag archieven: Joodse volk

Wijzen van alle tijden en plaatsen

Geplaatst op door
Beantwoorden

Preek op het feest van de Openbaring van de Heer 7 januari 2024 St. Nicolaaskerk Odijk

We vieren vandaag het feest van de Openbaring van de Heer. In het Grieks Epifanie. We vieren hoe het licht van Christus oplicht voor het oog van de hele wereld. En mensen overal en altijd in beweging brengt.
De Openbaring van de Heer valt altijd twaalf dagen na Kerstmis op 6 januari. Voor de oosters-orthodoxe christenen in Rusland, Bulgarije en Roemenië is het feest van de Openbaring van de Heer het eigenlijke Kerstmis. Vanwege de brute en gewelddadige inval van Rusland in Oekraine heeft Oekraine dit jaar gebroken met deze traditie. Het land vierde dit jaar voor het eerst het Kerstmis op 25 december samen met de Westerse kerken. Een hele pijnlijke beslissing die mede veroorzaakt werd doordat de metropoliet van de Orthodoxe kerk van Moskou zich openlijk achter de Russische invasie opstelde.
De betekenis van dit feest van Epifanie is dat het licht van Christus en het Evangelie niet beperkt blijft tot Israel en het Joodse volk, aan wie de komst van de Messias was beloofd in talrijke profetieën. Dit licht straalt naar alle volken en windrichtingen. Het is bedoeld voor alle mensen op aarde zoals trouwens diezelfde profetieën verkondigden. Zoals Jesaja(1e lezing) : “Volkeren komen af op uw licht, koningen op de luister van uw dageraad”.
Het Evangeliegedeelte dat altijd voorgelezen wordt op dit feest, is het verhaal van de wijzen uit het Oosten. Want dit verhaal maakt heel duidelijk dat wie Christus vanuit een oprecht innerlijk verlangen zoeken hem zullen vinden door hemzelf als een ster geleid. Van hoever ze ook komen, uit alle volkeren en talen, ze zullen hem vinden.
Matteus heeft als enige van de vier Evangelisten dit verhaal van de wijzen uit het Oosten opgenomen. Het is een soort voorwoord op zijn Evangelie. Dit voorwoord vertelt in vogelvlucht waar eigenlijk het héle Evangelie overgaat. Van Jezus openbare optreden, van zijn verkondiging, van de wonderen die hij deed, van zijn smadelijke dood aan het kruis en van zijn glorievolle verrijzenis. Dát optreden van Jezus begint in alle vier de Evangelies met de doop van Jezus in de Jordaan en de uitstorting op hem van de Heilige Geest. Maar het voorwoord bij Mattheus van de wijzen uit het Oosten vertelt in verhaalvorm wat er gebeurt wanneer wij, mensen, die in het duister van de wereld leven, op weg gaan om Jezus te vinden. Hij is de Messias. Hij is Degene over wie de profeten lang geleden spraken; die geboren is uit een vrouw die Maria heette. Hij is het antwoord van Gods liefde, het antwoord aan allen in de wereld die het ware licht verlangen te zien.
Aan het eind van het verhaal horen we dat de wijzen na hun bezoek aan de boosaardige koning Herodes op weg naar Bethlehem opnieuw de ster zien en de pasgeboren koning vinden met zijn moeder Maria. Ze bieden het hun geschenken aan, mirre, wierook en goud. En  ‘in een droom van Godswege gewaarschuwd vertrekken langs een andere weg terug naar huis”.  Wanneer wij, mensen, op weg gegaan zijn om Christus te zoeken en te vinden, gaan we niet ‘langs dezelfde weg’, dat wil zeggen ‘als dezelfde mensen’ terug naar huis. We zijn immers andere mensen geworden. Met een andere kijk op de wereld. Van vrede, gerechtigheid, waarheid en liefde, van leven, leven in het Licht van Christus.
De ontmoeting met Christus brengt het beste in mensen en culturen aan het licht. Goud, Wierook en Mirre staan symbool voor de kostbaarste gaven die we kunnen geven als mensheid. Ze representeren de waarden en deugden die ons geven zijn en die we kunnen ontwikkelen in ons leven als bijdrage aan de maatschappij, aan de mensen om ons heen, aan het rijk van God.
Het voorwoord van de wijzen uit het oosten bij Matteus vertelt wat het gevolg is als wij van alle tijden en talen en generaties mensen op weg gaan om de ster van Bethlehem die Christus is te volgen en te vinden. Het is onze eigen weg en onze eigen ontdekking en onze eigen ervaring. Van talloze mensen voor ons, en die na ons komen. Willen we het voorwoordverhaal van de wijzen weer lezen zoals het bedoeld is – niet als een stukje folklore – maar van een diepere waarheid die de weg van het Evangelie verhaalt, dan zullen we het weer lezen als ons eigen verhaal. Van mensen van alle tijden en talen, die op weg gaan om Christus te zoeken als de ster die ons leidt en andere nieuwe mensen van ons maakt, christenen die zijn licht zelf mogen verspreiden en het duister verdrijven van onrecht, leugen, onverschilligheid en alles wat het licht van de Openbaring van de Heer niet verdraagt. Het zegt eigenlijk: Weet waar je aan begint als de weg van de wijzen gaat Je kunt niet meer terug. Je wilt nooit meer terug. Amen

Martin Los pr

Driekoningen louter legende of meer?

Geplaatst op door
2

Homilie op het hoogfeest van Epifanie gevierd op zondag 8 januari 2023 in de H. Dominicus kerk in Tiel

Het evangelie van dit feest vertelt ons iets dat fundamenteel is voor de blijde boodschap: dat de komst van Christus in de wereld geen plaatselijke aangelegenheid is die beperkt blijft tot Palestina en het Joodse volk. De komst van Christus maakt het verschil voor de hele mensheid.
Van verre komen wijze mannen met hun karavanen naar Jeruzalem bij het paleis van koning Herodes met de vraag: “Waar is de pasgeboren koning der Joden want wij hebben zijn ster gezien in het Oosten en we zijn gekomen om hem onze hulde te brengen”. 1)
De eerste lezing liet ons zien dat deze gebeurtenis al honderden jaren daarvoor was verkondigd door de profeest Jesaja in de tijd van de Babylonische ballingschap: “Sta op, laat uw licht u beschijnen, Jeruzalem (….) Want zie duisternis bedekt de aarde, maar over u gaat de Heer op en zijn glorie is boven u verschenen. Volkeren komen af op uw licht, koningen op de luister van uw dageraad”2).
We vieren op dit feest van de Openbaring van de Heer dat de komst van Christus en zijn betekenis voor de mensen reikt tot heel de wereld en alle tijden. De wijzen uit het Oosten zijn om zo te zeggen de voorlopers.

Wie waren die wijzen uit het Oosten? Veel theologen en medechristenen zijn van mening dat het verhaal van de wijzen een soort sprookje is dat wel waarde heeft voor het geloof maar verder geen werkelijkheidsgehalte heeft. Een legende. Maar dat kon nog best eens meevallen.
Emeritus paus Benedictus heeft een driedelig boek over Jezus geschreven tijdens zijn pausschap. Ter nagedachtenis bij gelegenheid van zijn overlijden en uitvaart deze week heb ik zijn boek nog eens ter hand genomen om te lezen wat hij geschreven heeft over de wijzen uit het Oosten 3)
Benedictus licht toe dat er ten tijde van de geboorte van Jezus een buitengewoon verschijnsel aan de hemel te zien was dat in dit geval slechts eenmaal in de duizend jaar plaatsvond. Dan straalt één ster een periode buitengewoon fel, maar in feite zijn het drie planeten, Jupiter, Saturnus en Mars, die vanaf de aarde gezien lijken samen te vallen 4). Het oude Babylonië waar de Joden in ballingschap hadden verbleven, was een sterrenkundig centrum. Toen de  stad vervallen was bevonden zich daar nog steeds sterrenkundigen die zo’n verschijnsel als een conjunctie van sterren konden berekenen. Nu kun je natuurlijk niet aan zo’n bijzondere ster aan de hemel zien dat er in Bethlehem iets bijzonder was gebeurd, de geboorte van een kind wiens geboorte voor de hele wereld van beslissende betekenis was. Maar vermoedelijk waren in Babel orakels bewaard die op de een of andere manier bij wetenschappers zoals deze wijzen bekend waren en hen op een idee hadden gebracht. Benedictus verwijst naar de voorspelling van waarzegger Bileam in het boek Numeri: “Wat ik zie is niet in het heden, wat ik waarneem is niet nabij. Een ster komt op uit Jakob, een scepter uit Israel” 5). Deze Bileam woonachtig in Mesopotamie, het huidige Irak, was ook buiten de Bijbel bekend .

Na deze uitleg zegt Benedictus hierna over de wijzen: “Zo’n samenloop van een aantal factoren (zoals een conjunctie en een oud orakel M.L.) kon weliswaar zorgen dat van een ster een hoopvolle boodschap uitging. Maar dat kon alleen diegenen in beweging brengen die al een innerlijke onrust voelden, die iets verwachten en uitzagen naar de ware heilbrengende ster”.
Benedictus concludeert: “We kunnen met recht zeggen dat in de Wijzen zichtbaar wordt dat de religies zich naar Christus begeven en dat de wetenschap zelf de stap naar hem maakt. Ze gaan als het ware in het spoor van Abraham die wegtrekt omdat God hem roept. Op een andere manier gaan ze in het spoor van Socrates, die doorvraagt naar de waarheid die groter is dan wat er in de bestaande religie voorhanden is. De Wijzen lopen dus voorop. Ze banen zich een weg, ze zoeken de waarheid. Ze zijn mensen van alle tijden” aldus Benedictus over de wijzen die op weg waren gegaan.

Dierbare zusters en broeders, we moeten altijd voor ogen houden dat in mensen van alle volkeren en talen een verlangen sluimert naar verlossing. Een droom die God zelf heeft in de hele mensheid heeft gelegd. We mogen geen volk of cultuur  of tijd afschrijven. Overal heerst een soort onrust in de harten van velen naar een geluk dat werkelijk vrede schenkt. Eeuwig geluk en eeuwige vreugde die alleen Christus een mens geven kan. Innerlijke vrede en vrede onder elkaar. Dat is in onze tijd en in onze wereld niet anders.

We moeten onze ogen niet sluiten voor de betekenis van Jezus voor alle mensen. Hij verenigt alle mensen tot één mensheid.
We staren ons soms blind op onze eigen ervaring dat in onze omgeving geen interesse lijkt voor het Evangelie. Misschien hebben we daardoor zelf ook de neiging de lier aan de wilgen te hangen. Maar wie weet of er onder de schijnbare onverschilligheid niet een diep verlangen sluimert op grond van kennis van de schepping, op grond van gebeurtenissen in de wereld, dat erop wacht om aan het licht te treden, tot de tijd daar rijp voor is, zoals de Wijzen die een grote ster aan de hemel zagen. Ja, misschien zijn er al allerlei tekenen van een nieuwe aantrekkingskracht die van Christus uitgaat, maar begrijpen we ze nog niet goed. Meestal zien we pas met terugwerkende kracht welke veranderingen er hebben plaats gevonden. Laten we de kans om daar getuige van te zijn niet missen door in slaap te vallen. Zonder dat we die verwachting actief koesteren. Zonder dat ons hart al sneller gaat kloppen bij de gedachte. Die gedachte is een innerlijke licht dat ons verlicht en een innerlijke warmte dat ons verwarmt. De Openbaring van Jezus als Licht voor alle volkeren. Amen

Martin Los pr

  1. 1) Evangelielezing in de eucharistie van dit feest: Mattheus 2:1-12
    2) 1e lezing: Jesaja 60:1-6
    3) Joseph Ratzinger Benedictus XVI Jezus van Nazareth Proloog: de kinderjaren uitgeverij. Lannoo p. 89 en volgende
    4) conjunctie van sterren, Jupiter, Mars en Saturnus, in het sterrenbeeld van de Vis
    5) Numeri 24:17