Een geheel nieuw perspectief

Homilie op de 30e zondag door het jaar B 27 oktober 2024 Schalkwijk

“Wat wil je dat ik voor u doe?” vroeg Jezus aan de blinde man langs de kant van de weg 1). “Mijn Meester, dat ik ziende wordt!” antwoord de man. In het Grieks nog korter en krachtiger met twee woorden: “Rabboeni anablepso”. We herkennen ons misschien wel in deze uitroep “Dat ik ziende worde”. Elke Mis begint met de uitroep “Heer ontferm U” (Kyrieeleison). Een schreeuw om hulp, om Gods barmhartigheid omdat we klem zitten, omdat de nood van de wereld ons benauwt en we geen uitkomst zien, of omdat onze persoonlijke omstandigheden ons niet met rust laten , of omdat de situatie van de geloofsgemeenschap, de krimp, het onvermogen de jongere generaties te boeien, ons geloof op de proef stelt. “Dat ik ziende worde”.
Zien is meer dan kijken, meer dan gezichtsvermogen. Het is begrijpend zien. Meemaken wat er gebeurt. Zin en betekenis ervaren. Mee kunnen doen.
Laten we eerst nog wat beter kijken naar het hele verhaal van de genezing van de blinde. Naar de context. Markus vertelt dat Jezus en zijn leerlingen op weg waren naar Jeruzalem. Het was bijna Pasen. Ze waren op weg als pelgrims. Jericho waar de blinde aan de kant van de weg zat, was de laatste stop. Vandaar uit ging het zonder tussenstop door de woestijn van Judea naar Jeruzalem, naar de tempel.
Een gevaarlijke weg trouwens zoals we weten uit het verhaal van de barmhartige Samaritaan die daar door rovers overvallen werd. Maar pelgrims die in een groep optrokken liepen geen gevaar. Ze baden samen de gebruikelijke gebeden, zongen de bekende psalmen en liederen zoals “Jeruzalem dat ik bemin, wij treden uwe poorten in, daar staan o Godsstad onze voeten” Psalm122
Het is dus niet zomaar een grote menigte die daar voorbij trekt. Het is een konvooi pelgrims op weg, op de weg naar Jeruzalem en het Paasfeest, de weg van Jezus. Als twaalfjarige heeft hij deze pelgrimage al eens meegemaakt.  Ze roepen Bartimeus toe dat hij moet zwijgen. Hij verstoort de gebeden en gezangen en de gewijde stilte die bij een pelgrimage hoort. Men stoort zich aan hem zoals ouderen aan luidruchtige kinderen in de kerk. Bovendien is deze stoet van pelgrims in het voetspoor van Jezus bijzonder nerveus want de leerlingen verwachten dat Jezus het rijk van God dat hij onderweg heeft aangekondigd gaat uitroepen. Wat zal er gebeuren? Een opstand? Het uur der waarheid. Gaat het laatste oordeel plaats vinden? Wie er aan de goede en wie aan de verkeerde kant van de geschiedenis heeft gestaan? Ze kunnen niet wachten. Ze kunnen dus geen oponthoud gebruiken.
Maar Jezus heeft de roep ook gehoord:. Hij gaat aan het hoofd. Hij bepaalt het tempo. “Zoon van David ontferm u u over mij”. Het is een erkenning. De blinde heeft de hulp van de allerhoogste ingeroepen. Laat hem bij me komen zegt Jezus.
Let nu goed op want Bartimeus werpt zijn kleed op de grond en loopt op Jezus toe. Het is opmerkelijk dat Markus dat van dat kleed vermeldt, want straks als Jezus Jeruzalem binnentrekt, leggen alle mensen hun kleren af en spreiden ze op de weg voor Jezus. Dus voor iedereen uit deed Bartimeus dat al spontaan. Onderweg  had Jezus tegen zijn leerlingen gezegd: “Als jullie niet worden als een kind, kun je het rijk van God niet binnengaan”. Hier wordt een mens als een kind. Hij legt zijn waardigheid af. Straks zullen bij binnenkomst van Jezus in de stad mensen hun klederen uitspreiden op de grond. Het is een uiting van uitzinnige vreugde. Geen enkele waardigheid of wat dan ook – alles wat strak zit en deftig is, wat knelt, alle keurslijven – mogen het veld ruimen voor de komst van de Zoon van God die in de wereld gekomen is om Gods rijk te verkondigen en te vestigen.
De blinde die eerst langs de kant van de weg, die niet mee kon doen en ook niet mee mocht doen, zag voor zijn geestesoog wie daar voorbij kwam, Jezus, de Messias, de Zoon van David. “Mijn Meester, dat ik ziende mag worden”. Met andere woorden: Dat ik mag zien waar ik naar verlang, dat ik deel mag nemen, Eindelijk. Dat ik erbij mag zijn wanneer uw rijk komt. “Sta op. Uw geloof heeft u gered” zegt Jezus gedecideerd. Terstond kon hij zien. En hij volgde hem op de weg. De weg van Jezus. Hij ging het meemaken. De intocht van Jezus in Jeruzalem, maar ook de vernedering, de kruisiging, zijn lijden en dood, en zo zou hij getuige zijn van de verrezen Heer.
Ik zei aan het begin dat we ons misschien herkennen in Bartiméus. Dat we niet weten welke kant we uit moeten. Als alles wat tot nu toe vanzelfsprekend was, is afgebroken. Als we nog geen nieuw richting zien. Als je ouder bent en je echtgenoot blijkt dementie te krijgen. Hoe nu verder? Het oude is voorbij, maar het nieuwe is nog onbekend en dreigend. Of je oude wereldbeeld is stuk en je ziet geen begaanbare toekomst nog voor je? Hoe kun je je kleinkinderen nog echt een hart onder de riem steken? Wat als je door welke oorzaak dan ook zit in de breuk, het niemandsland, het dal tussen een verleden dat niet meer is en een toekomst die er nog niet is? Durven we dan op Jezus vertrouwen, op zijn persoon, zijn leer, de weg die hij gegaan is. “Mijn meester . Dat ik ziende worde!” Dat ik weer een pad voor me zie, dat ik weer houvast krijg.
Als het verleden voorbij is en de toekomst nog niet aangebroken, dan moeten we niet bij de pakken neergaan zitten. Dan kunnen we gaan spelen als de kinderen, troost bij elkaar zoeken door bij elkaar te gaan zitten en elkaars verhalen te vertellen. Jezus toelaten in ons hart en in ons midden. Totdat we horen: nu weer opstaan en volg Mij. Daarom zijn we ook vandaag weer samen gekomen. Worden we als een kind. Worden we opnieuw geboren. Worden we ziende. Amen

Martin Los pr

1) Evangelie van de eucharistie op de 30e zondag door het jaar (B): Markus `0:46-52

Leven moet gevierd worden

Preek op de 2e zondag door het jaar 19 januari 2022 in de Onze Lieve Vrouw ten Hemelopnemingkerk te Houten

Lieve broeders en zusters, het Evangelieverhaal van de bruiloft te Kana geeft ons allen een blij gevoel. Vanwege de goede afloop. Het feest kan doorgaan. Maar vooral omdat het om een bruiloft gaat 1). Het geluk van mensen. Twee mensen beloven elkaar trouw. De hele gemeenschap, familie en vrienden, deelt in hun vreugde. Ze gunnen het paar alle goeds tijdens het avontuur dat ze beginnen. Geluk is aanstekelijk.
In deze contactarme tijd van Corona is het al bijna twee jaar onmogelijk om een bruiloftsfeest te vieren. Huwelijk kunnen wel gesloten worden, maar met niet meer dan een handjevol genodigden. Een feest zit er niet in. Bruiloftsfeesten worden niet voortijdig beëindigd wegens gebrek aan wijn zoals in Kana. Ze zijn bijvoorbaat onmogelijk.
Niet alleen bruiloftsfeesten zijn onmogelijk als gevolg van het virus. Talloze momenten die we normaal vieren, gaan niet door. Dat voelt niet goed. Het is alsof we als gemeenschap ziek zijn. Ook als geloofsgemeenschap lijden we hieraan. Het lijkt een lange tocht door een woestijn. We hebben dorst naar contact en om de vrijheid weer te vieren. Wat we opnieuw ontdekken is hoe belangrijk het is dat we het leven kunnen vieren. Dat zijn de momenten waarop we elkaar ontmoeten, nieuwe contacten leggen, het dagelijkse keurslijf even afleggen om te ervaren dat we vrij zijn.
Ons leven bestaat niet alleen uit noodzaak en nut. Echt leven bestaat ook uit vrijheid. Noodzaak is dat we moeten werken voor ons dagelijks brood om te overleven als mens en als soort. Arbeid en geboorteweeën. Het gaat met moeite en inspanning gepaard.  En we maken ons nuttig doordat we dingen maken om te gebruiken en een wereld om in te wonen. De wereld van organisatie en techniek, de maatschappij. Maar noodzaak en nut, hoe nodig en nuttig ook, zijn niet voldoende voor ons menszijn. We zijn geen slaven en ook geen robots.

Daar komt de menselijke vrijheid om de hoek kijken. Dat is leven met de vlag uit. Het leven vieren. Bij allerlei gelegenheden, feesten, spel, dans, humor, samen eten, onverwachte dingen doen, iets nieuws en verrassends kunnen beginnen. In deze pandemie beseffen we steeds meer de waarde van de vrijheid om het leven te kunnen vieren. Niet alleen persoonlijk, maar ook met elkaar. Anderen uitnodigen. Ook mensen die alleen zijn.
Daarmee zijn we terug bij de bruiloft te Kana. Het verhaal maakt ons blij. Op de één of andere manier vertelt het ons iets dat eigenlijk niet goed in woorden is uit te drukken. Het gaat om een mysterie dat we door ons geloof mogen herkennen en ervaren. Let op de aanwijzingen. De evangelist Johannes merkt aan het begin op: op de derde dag was er een bruiloft te Kana. De derde dag is ook de dag waarop Jezus uit de doden verrees. De paasmorgen. De dag waarop Jezus als de opgestane Heer die de dood had overwonnen aan zijn leerlingen verscheen. Na zijn doop in de Jordaan die we vorige zondag vierden, is de redding van de bruiloft te Kana het eerste teken dat Jezus doet. Het verwijst naar Pasen, naar verrijzenis, naar leven dat niet eindigt in teleurstelling en verdriet en dood. Een leven dat niet bestaat uit louter gezwoeg en perfectie. Zou het dan toch daardoor komen dat het verhaal van de bruiloft te Kana ons altijd zo raakt en blij maakt? We proeven er Pasen in. We proeven er Jezus Christus zelf in, zijn leven met God, zijn leven voor de mensen. Het eeuwige geluk, dat niet meer voorbijgaat. Hij gunt het ons. Hij geeft ons de ware vrijheid terug
We moeten dit verhaal dus niet als een buitenstaander benaderen, als iemand die zegt: ”water in wijn veranderen, dat kan toch helemaal niet?” Alsof het om iets scheikundig gaat. Nee, je moet als gast op het feest aanwezig zijn, je moet zelf proeven van het water dat in wijn verandert. Door het geloof en het water van de doop. Door Jezus te volgen in ons leven. Je moet als die bedienden zijn die luisteren naar de aanwijzing van Maria: “Doet maar wat hij jullie zegt!” De Bijbel gebruikt regelmatig beelden als bruidegom en bruid en bruiloftsfeest voor de relatie tussen God en mensen, tussen Jezus en zijn kerk. Zoals bijvoorbeeld de profeet Jesaja: zoals een bruidegom zich verheugt in zijn bruid zal uw God zich verheugen in u. 2)
Het is een beeld van het leven dat gevierd wordt, in vrijheid en in gemeenschap, liefde en trouw. Het geloof nodigt ons telkens uit om niet in frustratie te verzanden, om cynisme geen kans te geven, om het leven niet door egoïsme te vergiftigen, maar om steeds de vrijheid te proeven om een nieuw begin te maken. Om anderen een kans te geven op een nieuw leven door vergeving en verzoening, door de naaste in nood te helpen en ook van het leven te genieten.
Ook in deze pandemie waar we het leven niet kunnen vieren zoals we graag zouden willen en zoals we ook eigenlijk zouden moeten kunnen, kunnen we het leven veraangenamen voor elkaar door aandacht te hebben voor de mensen om ons heen, de gemeenschap van familie en vrienden, door een positief geluid te laten horen. Jezus geeft ons zin in het leven. Een altijd nieuwe zin.
Ik las laatst ergens iets dat me door zijn inzicht overweldigde: het wezen van geluk is, dat het voorbijgaat. Dat trof me diep. Alle menselijke geluk is kwetsbaar en voorbijgaand. Als menselijk geluk ondanks dat het kwetsbaar is en voorbijgaat, al zo mooi is en het vieren waard, hoe wonderlijk moet dan niet het geluk zijn dat nooit voorbijgaat, geluk in het licht van het Paasmysterie, het leven met God door Jezus. “Anderen schenken eerst de goede wijn en als die opraakt, de mindere. Maar u hebt de beste wijn voor het laatste bewaard”. Amen

Martin Los, pr
1) Evangelielezing op deze 2e zondag jaar C: Johannes 2:1-12
2) 1e lezing: Jesaja 62:1-5
afbeelding: Orthodoxe Ikoon: Jezus en Maria op de bruiloft te Kana